پژوهشی بر شناخت نظام باغ آرایی باغ بیرم آباد کرمان

تلاش بشر در راستای همزیستی و بهره مندی بیشتر از طبیعت منجر به خلق باغ‎ها و تفرجگاه هایی شده است که همواره در طول تاریخ در طرح ها و اشکال متنوع و مختلفی متجلی شده اند. باغ های ایرانی به عنوان میراثی گرانبها طی ادوار مختلف، ساختاری غنی از رابطه ی فرهنگ ایرانی و طبیعت را به ارمغان آورده است که در بسیاری موارد الگوی نظام باغ‎سازی سایر کشورها شده است. در این میان، نظام باغ‎آرایی هر باغ بر اساس عواملی نظیر طبیعت پیرامون، نوع جغرافیا محیط، میزان و نحوه ی تامین آب منطقه شکل یافته است. منطقه‎ی کرمان علی رغم آب و هوای گرم و خشک، زمینه ساز ظهور باغ های ارزشمندی شده که امروزه بخش مهمی از تاریخ باغ‎سازی ایران را روایت می‎کند. باغ بیرم آباد در جنوب‎شرقی کرمان نیز همانند سایر باغ های ایرانی تحت تاثیر شرایط محیطی، الگویی خاص از باغ آرایی را به ارمغان آورده است. هدف از انجام پژوهش پیش‎رو واکاوی نظام باغ آرایی این اثر تاریخی بوده و همچنین بررسی عوامل موثر نظیر طبیعت منطقه، سیستم آبرسانی، نحوه ی کرت بندی و پوشش گیاهی باغ که موجب استحصال ساختار نهایی آن شده است. مطالعات انجام شده در ارتباط با این اثر، اغلب به مقایسه ی تطبیقی این باغ با سایر باغات شهر کرمان پرداخته اند. لذا جستار حاضر تلاش دارد با نگاهی واحد به این باغ، سیستم باغ آرایی آن را که در دوره‎های مختلف دچار تغییر و تخریب‎ شده مورد مطالعه قرار دهد و همچنین با رویکرد توصیفی - تحلیلی به بازخوانی مستندات تاریخی بپردازد و با بررسی شواهد و بقایای موجود از طریق مطالعات میدانی به نظام باغ آرایی اولیه این مجموعه دست یابد و موجبات ساماندهی آن را فراهم گرداند. نتایج حاصل از این تحقیق موجب دستیابی به الگوی اولیه ی نظام باغ آرایی این اثر در حوزه های بازشناسی مسیر آبرسانی، ساماندهی پوشش گیاهی و ایجاد کرت بندی ها براساس طرح اولیه گردید.

کلیدواژه ها:

شهرستان کرمان ، باغ بیرم آباد ، نظام باغ آرایی ، سیستم آبرسانی ، پوشش گیاهی