ارزیابی زمان تمرکز در حوزه ی آبخیز کارون شمالی با استفاده از مدل HEC-HMS

مدل سازی ریاضی اغلب به منظور توضیح و تبیین رفتار پدیده ها، پیش بینی و نیز کنترل آن انجام می گردد. همچنین با مدل سازی می توان به صرفه جویی در وقت و هزینه اشاره نمود. حوزه ی آبخیز کارون شمالی که بخشی از حوزه ی آبخیز کارون بزرگ را تشکیل می دهد، از نقطه نظر موقعیت جغرافیایی در محدوده ی عرض های شمال 00 15 °31 تا 00 30 °32 و طول شرقی 00 50 °40 تا 00 0 °51 واقع شده است. با توجه باه منابع موجود در این منطقه تحقیقات کافی با مدل HEC-HMS صورت نگرفته است لذا اطلاعات کافی برای تعیین میزان زمان لازم برای رسیدن بارش به نقطه خروجی جهت مدیریت سیلاب در هاله ای از ابهام قرار دارد. به این منظور تعیین زمان تاخیر حوزه از چهار روش: برانسبی ویلیامز، کالیفرنیا، SCS و کرپیچ که علم هیدرولوژی جهت اندازه گیری زمان تاخیر ارایه داده است، استفاده شده است. این پارامتر ها با توجه به روش روند یابی انتخابی متفاوت می باشند. در این مقاله از روش روندیابی LAG استفاده شده است. قبل از اجرای مدل داده های ورودی مدل شامل داده های دبی، ایستگاه های باران سنجی، مدل حاضر شده در الحاقیه ی HEC-GEOHMS ، میزان CN اندازه گیری شده، ضریب جذب، میزان زمان تاخیر در هر زیرحوضه و میزان نفوذپذیری خاک برای ورود به مدل آماده سازی شد. عملیات بهینه سازی مقدار حساسیت هر پارامتر نسبت به تابع هدف تخمین زده شده است. در اینجا دو پارامتر که دارای کمترین دخالت انسانی بودند انتخاب و آنالیز حساسیت صورت گرفته است. در نتیجه روش برانسبی ویلیامز و روش کالیفرنیا بهترین پاسخ را در مدل هیدرولوژیک داده است که نهایتا از روش برانسبی ویلیامز استفاده گردید. کالیبراسیون مدل در منفی 20% در دو فاکتور Ia و TL صورت گرفته است و مدل در این حوزه ی آبخیز با کاهش 30 % از شاخص های کالیبراسیون بیان شده، بهتر جواب می دهد.

کلیدواژه ها:

حوزه آبخیز ، کارون شمالی ، مدل HEC-HMS ، زمان تمرکز ، برانسبای ویلیامز