روند تغییرات معماری و عوامل موثر بر آن

به جز عوامل طبیعی و در صدر آنها عامل اقلیم که نقش اساسی در شکل گیری، مورفولوژی و ت سیمای سکونتگاه های انسانی به طور عام و شهرها به طور خاص را داشتهاند، عوامل انسانی شامل فرهنگ و مذهب، مهمترین عامل در نحوه شکل یابی، آمایش فضایی و ترسیم سیمای درونی و بیرونی شهرها در گذشته بوده است. این امر را می توان به روشنی در معماری شهرهای اسلامی و تمیز آنها نسبت به روستاهای اطراف خود و نیز شهرهای غیر اسلامی در دوره های گذشته مشاهده نمود. وجود مساجد، مناره ها، سردر بناها، گچ بریها، و ... همگی تحت تاثیر شریعت اسلام عوامل موثر در معماری درونی و بیرونی شهرهای اسلامی بوده اند. اما با گذشت زمان و رخداد فرایندهایی از جمله، افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی، افزایش قیمت زمین و به تبع آن کمبود زمین در شهرها و توسعه آپارتمان نشینی، ایجاد یک همسانی کالبدی را در سیمای شهرهای اسلامی و غیر اسلامی پدید آورده است به طوری که در نگاه اول به شمایشهرهای اسلامی و غربی، تفاوت آنچنانی که نشان دهنده عامل دین در آنها باشد به چشم نمی خورد و به جز عناصر انگشت شماری همچون مسجد که شاید از اندک عناصر به جای مانده از گذشته شهرهای اسلامی است که البته همین عنصر هم تا حدود زیادی تحت تاثیر عوامل مختلف تغییراتی در بنای آن ایجاد شده، چیز دیگری باقی نمانده است. چرا که شهرهای امروز در فرایند جهانی شدن و رشد ارتباطات ساختاری بیش از پیش به همگرایی و همانندی فرهنگی اجتماعی، اقتصادی و خصوصا کالبدی نزدیک می شوند. این مقاله بر آن است تا ضمن ارایه و بررسی فهرستی از مولفه های تاثیرگذار بر این جریان جهت آگاهی از زمینه تاریخی این بحران هویتی به جستجو و رتبه بندی علل آن و نهایتا زمینه سازی برای دستیابی به راهکارهای برون رفت از این بحران بپردازد.

کلیدواژه ها:

هویت ، معماری ، شهرسازی ، نوگرایی