بازشناسی معنای نور در آفرینش خانه های سنتی های کاشان

نور به عنوان عنصری مهم در معماری ساختمان های کوچک و بزرگ همیشه یکی از عوامل تاثیرگذار بر معماری و عمران ساختمان ها و حتی شهر داشته است. بهره برداری از نور روز در معمرای، علاوه بر تامین نیازهای روانی و جسمی انسان، مصرف انرژی های فسیلی را نیز کاهش می دهد. از این دیدگاه، معماری غنی کشور ما دستاوردها و تجربیات ارزشمندی دارد که نیازمند بازشناسی و معرفی به جامعه معماری ایران و جهان است. تحقیق حاضر با استفاده از اندازه گیری های میدانی و شبیه سازی کامپیوتری، تلاش می کند تا نحوه توزیع نور و میزان آن در انواع فضاها ونورگیرهای قدیمی نشان دهد و گامی در جهت بهره گیری مجدد از این ایده ها در معماری امروز بردارد. برای شناسایی عملکرد نورگیرها در معماری ایرانی یکی از خانه های قدیمی کاشان به نام خانه عامری ها انتخاب شد. این خانه داری هفت حیاط و 85 فضا با ابعاد متفاوت و نورگیرهای متنوع و مستقر در جبهه های مختلف است. در روزهای بهار، تابستان و زمستان، 1390 برداشت های میدانی از چهارده فضای این مجموعه انجام شد. ابعاد دقیق فضاها و نورگیرهای آن، موقعیت فضا در مجموعه، جهت جغرافیایی، موقعیت آن در حیاط، موقعیت نورگیر در دیوار، نسبت سطح نورگیر به سطح فضا، بازتاب نور وویژگی های رنگ روکار دیوارها و میزان روشنایی دریافتی در فضا به دست آورده شد. سپس با استفاده از معیارها و روش های محاسباتی معرفی شده در کتاب های راهنمای نورپردازی، اعم از طبیعی و مصنوعی، اطلاعات گردآوری شده در چهار مرحله تحلیلی گردید. مرحله اول ویژگی های فضا، مرحله دوم هندسه و همسایگی های فضا، مرحله سوم وضعیت نورگیری فضاها در زمان برداشت و مرحله چهارم وضعیت نورگیری فضاها در یک سال که با استفاده از برنامه شبیه سازی ریدینس انجام شد. نتایج تحقیق، رابطه شکل و محل قرارگیری نورگیر را با کیفیت نور داخلی از نظر فیزیک نور، روشن کرده و توانسته الهام بخش طراحان معاصر برای ارتقای عملکرد نوری فضا و طراحی نورگیر در فضاهایی با عملکرد امروزی باشد.

کلیدواژه ها:

نورپردازی طبیعی ، یکنواختی و تنوع روشنایی ، بی خط آسمان ، ضریب اتاق ، خیرگی