نورگیری در معماری گنبد بازارهای ایرانی (نمونه موردی :بازار اراک)

معماری سنتی در ایران پیوسته تحت تاثیر عوامل اقلیمی بوده است؛ نور خورشید را می توان موثرترینعامل اقلیمی تاثیرگذار بر بافت شهر و شکل گیری ابنیه سنتی دانست که با توجه به موقعیت و شدت تابشدر اقلیم های چهارگانۀ ایران، سبب سازماندهی فضایی و ایجاد راهکارهای مناسب برای کنترل و هدایت نور طبیعیشده است. در نتیجه میتوان عناصر متعددی همچون ارسی ها، پنجره، شباک و روزن را در فضاهای معماری مشاهدهکرد که برای تعامل با نور آفریده شده اند. راه حل هایی که امروزه به دلیل پیشرفت تکنولوژی و تکیه بر آن بهفراموشی سپرده شده است. در معماری ایرانی، تامین شرایط مناسب برای مشاهده و تجربۀ تنوع طبیعی نور وتاکید بر این تنوع از راه عناصر معماری، میزان نور، شیوه های بهره گیری از آن، جلوگیری از ورود تابشمزاحم و روشنایی بخشهای مختلف همواره مرکز توجه معمار بوده است. کاربردهای وسیع نور، خواه عملکردیباشد یا فیزیکی یا معنوی، در معماری سنتی ایرانی حکیمانه به خدمت گرفته شده است. سعی این پژوهش آن است که این شیوه ها را در بازار تاریخی شهر اراک شناسایی و گردآوری کند. یافته های پژوهش حاکی از آن استکه هر یک از اقلیم ها به تناسب شرایط خود از روش خاصی برای بهره گیری از نور طبیعی استفاده کرده اندو عمیق ترین شیوه ها در اقلیم سرد و کوهستانی صورت پذیرفته و گاه سنتی برای دیگر مناطق شده است.توجه به جنبه های معنایی و فیزیکی در راستای یکدیگر و اهمیت به نور روز آموزه ای از برخورد پیشینیان ما بااین مقوله است.

کلیدواژه ها:

بازار اراک ، هورنو ، مقرنس ، گنبد ، نور