تحلیل حساسیت مدل پنمن- مونتیث- فایو در برآورد تبخیرتعرق مرجع روزانه و پهنه بندی ضرایب حساسیت آن در گستره ایران

تبخیرتعرق (ET) تابع متغیرهای مختلف اقلیمی و ویژگی های توپوگرافی هر منطقه است. اولویت بندی و تعیین شدت تاثیر هر یک از این پارامترها بر روی تبخیرتعرق کمک شایانی به مدیریت منابع آب منطقه مینماید. در این مطالعه، تحلیل حساسیت مدل استاندارد پنمن- مونتیث - فایو در برآورد تبخیرتعرق مرجع (ETo) براساس متغیرهای اقلیمی دمای هوا (T) تابش خالص (Rn) سرعت باد (u2) و رطوبت نسبی (RH) انجام پذیرفته است. ایستگاه های هواشناسی منتخب شامل 31 ایستگاه سینوپتیک در گستره ایران با دوره زمانی مشترک 20 ساله (2015-1996) می باشد. طبقه بندی اقلیمی ایستگاه ها نشان داد که از این تعداد ایستگاه مورد بررسی، 3 ایستگاه در اقلیم فراخشک، 10 ایستگاه در اقلیم خشک، 13 ایستگاه در اقلیم نیمه خشک، 2 ایستگاه در اقلیم مدیترانه ای، 2 ایستگاه در اقلیم مرطوب و 1 ایستگاه در اقلیم بسیار مرطوب (الف) قرار دارند. ضرایب حساسیت برای هر یک از متغیرها در مقیاس زمانی روزانه با استفاده از روش مشتقات جزیی و تحلیل حساسیت محلی محاسبه گردید. سپس پهنه بندی ضرایب حساسیت با استفاده از روش عکس مجذور فاصله (IDW) تهیه شد. نتایج نشان داد که ETo محاسبه شده در تمامی اقالیم، به میانگین Rn و پس از آن به میانگین دما حساس بوده است SRn در ماه های مارس، آوریل، اکتبر و نوامبر بیشترین مقدار را داشته بنابراین، در اکثر ماههای بهار و پاییز بزرگتر و طی ماه های زمستان کوچکتر بوده است. در حالی که کمترین مقدار Su2 با مقدار 0/07 درهمه ماه ها به جزء ماه می ( 11 اردیبهشت تا 10 خرداد ) و ژوییه ( 10 تیر تا 10 مرداد ) و بیشترین آن با مقدار0/54 در ماه های ژانویه، ژوییه، آگوست و سپتامبر بوده است. کمترین مقدار SRH در ماه های مارس، آوریل و اکتبر و بیشترین آن در ماه های ژانویه، فوریه، می و ژوین به ترتیب با میانگین مقادیر 0/20 و 0/45 می باشد . ST طی ماه های تابستان بزرگتر و طی ماه های زمستان کوچکتر بوده است.

کلیدواژه ها:

پنمن- مونتیث- فایو ، تبخیرتعرق مرجع ، تحلیل حساسیت ، ET