ذهنیت عرفانی و سیاست نزد ابوسعید ابوالخیر و عین القضات همدانی

عرفان و سیاست دو حوزه مهم زندگی بشر به حساب می آیند که با بررسی رابطه این دو می توان به شناخت بیشتر و بهتری نسبت به نحوه تعامل انسان و سیاست دست یافت. به ویژه در جهان اسلام که عرفان در طول ادوار مختلف دستخوش تغییرات بسیاری شده است و از یک حرکت اعتراض آمیز اجتماعی – سیاسی که در ضدیت با جاه طلبی ها و دنیا پرستی حاکمان وقت در قرن دوم بود به یک مکتب معرفتی تغییر جهت داد. در طول تاریخ اسلام عرفایی بودند که سعی در مشروعیت بخشی و همراهی با حاکمان سیاسی داشتند و یا برعکس به ضدیت و مخالفت خوانی با قدرت سیاسی پرداختند. به همین دلیل، سوال اصلی مقاله این است که نحوه مواجهه ی ذهنیت عرفانی ابوسعید ابوالخیر و عین القضات همدانی با قدرت سیاسی چگونه بوده است به نظر می رسد ابوسعید در جهت مشروعیت بخشی به سلجوقیان و عین القضات در ضدیت و نقد قدرت سیاسی عمل کردند. برای اثبات فرض مذکور از دو روش تحلیل متن و روش مقایسه ای استفاده شده است و سعی گردیده تا میان ذهنیت سیاسی ابوسعید ابوالخیر و ذهنیت عین القضات همدانی مقایسه صورت گیرد. در این قیاس با همه یکسانی های شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی تنها عاملی که سبب همراهی ابوسعید و عدم همراهی عین القضات با آن ها شد، تفاوت در درجه شان عرفانی هر کدام از عرفای فوق بوده است.

کلیدواژه ها:

عرفان ، سیاست ، قدرت سیاسی ، ابوسعید ابوالخیر ، عین القضات همدانی