معیار فعل اخلاقی و رابطه دین و اخلاق از منظر استاد مطهری

دیدگاه استاد مطهری در باب اخلاق، به طور پراکنده و گسترده در آثار ایشان آمده است و البته احصای اشارات مربوط به آن آسان نیست. هدف در این مقاله بیان نظر ایشان در دو مسیله مهم اخلاقی است: یکی این که معیار فعل اخلاقی چیست، استاد با تحلیل و نقد نظریات مهم اخلاقی همچون نظریه عاطفی، نظریه وجدانی و نظریه اراده می کشد نظریه کرامت را به عنوان مبنای اخلاق اسلامی با بررسی کند. مسیله دوم اینکه نسبت میان دین و اخلاق چیست و آیا اخلاق لزوما باید در دین استوار باشد استاد در پاسخ به این پرسش از یک سو دین را تنها پشتوانه اخلاق معرفی می کند و اخلاق بدون دین را چون اسکناس بدون پشتوانه، بی ارزش می داند و از سوی دیگر فعل اخلاقی انسان بی دین را دارای ارزش می داند. در این مقاله سعی شده است با توسل به معنای موسع دینی و خداپرستی در اندیشه استاد و نیز تفکیک میان اخلاق فردی و اخلاق جمعی، تعارض ظاهری در کلام ایشان را برطرف کنیم.

کلیدواژه ها:

اخلاق اسلامی ، مکرمت اخلاقی ، حسن و قبح افعال ، دین ، دگردوسی ، وجدان