بررسی الگوهای توسعه صنعت نفت در جهان و راهکار توسعه مطلوب صنعت نفت و زیرساخت‌های آن در ایران

با در نظر گرفتن این که نفت مهم‌ترین منبع درآمد و با ارزش‌ترین کالای رقابتی ایران در سطح جهانی می‌باشد، رشد و توسعه این صنعت حیاتی و دیرینه در ایران نیازمند شناخت بهترین روش توسعه این صنعت و زیر ساخت‌های آن در ایران و برنامه‌ریزی دقیق و خردمندانه در این خصوص می‌باشد.بدون شناخت الگوی مناسب و بررسی شرایط رسیدن به آن، نمی‌توان راهبرد درستی برای رشد صنعت نفت پیش گرفت و این مجموعه عظیم صنعتی را به طور هماهنگ و منسجم، به سمت مقصود راهبری کرد. در این تحلیل، دو الگوی توسعه نفتی بررسی شده و زیرساخت‌های لازم جهت تحقق الگوی مطلوب توسعه صنعت نفت در ایران پیشنهاد می‌شود. ساختار صنعت نفت در کشورهای مختلف جهان از دو الگوی متفاوت پیروی می‌کند. در این مقاله دو الگوی غالب توسعه صنعت نفت در جهان مورد بررسی قرار گرفته و الگوی مطلوب توسعه این صنعت نیز پیشنهاد شده و مورد استدلال قرار گرفته است. این دو مدل عبارتند از : الگوی توسعه مبتنی بر بهره‌برداری و الگوی توسعه مبتنی بر تکنولوژی در الگوی نخست، که بخش اعظمی از کشورهای نفت‌خیز جهان، صنعت نفت خود را مطابق آن پایه‌ریزی کرده‌اند، بهره‌برداری هر چه بیشتر از مخازن نفت و گاز با استفاده از تکنولوژی وارداتی و بعضاً سرمایه خارجی صورت می‌گیرد و الگوی دوم، بر ایجاد قابلیت‌ها و زیرساخت‌های تکنولوژیکی برای بهره‌برداری از مخازن نفت و گاز مبتنی است و ایجاد ارزش افزوده به وسیله انجام فعالیت‌های فنی مهندسی، ساخت تجهیزات مورد نیاز و غیره نیز در کنار استفاده از منافع بهره‌برداری صرف دنبال می‌شود. مقایسه مدل‌های مختلف توسعه در جدولی نشان داده شده و مناسب‌ترین الگوی توسعه صنعت نفت و زیرساخت‌های آن در ایران که بر الگوهای دیگر ارجحیت دارد، با استدلال علمی پیشنهاد شده و زیرساخت‌هایی که پیاده کردن این الگو می‌طلبد، مانند: فرهنگی، انسانی و سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است

کلیدواژه ها:

الگوی بهینه توسعه ، زیر ساخت‌ها ، چارچوب‌های سازمانی ، صنعت نفت ، توسعه پویا