نسبت فرد و جامعه در قرآن با تاکید بر نظر علامه طباطبایی رحمه الله در تفسیر المیزان

تصور فرد و جامعه به طور مجزا، تصوری ناممکن است و این دو عنصر در نسبت با همدیگر معنا می دهند؛ مقصود از بحث نسبت فرد و جامعه در رویکرد اجتماعی ، پس از بحث اصالت یا عدم اصالت وجودی آن ، میزان و نوع تاثیرگذاری جامعه در تکوین و تغییر شخصیت فرد و همچنین جهات و مقدار تاثیرگذاری فرد بر جامعه و نوع تعامل آن ها می باشد. در این تعامل ، هم فرد دارای کارکردها و قوای زیادی است و هم جامعه آثار زیادی را داراست . در پویش های فلسفی - اجتماعی ، هرچند تلاش زیادی برای تلفیق این دو عنصر انجام شده ، اما چشم اندازهای یک جانبه ای وجود دارد که این توافقات را تهدید کرده است ؛ اما در نگاهی رضایت بخش و با توجه به آیات قرآن سهم هر یک به طور قابل قبولی در نظر گرفته شده که ما را از چشم اندازهای افراطی دور می کند. در این نگاه ، هم فرد نسبت به جامعه تکالیفی را ایفا می کند و هم جامعه وظایفی را نسبت به افراد عهده دار است . قرآن ، حق را آمیخته ای از هر دو ویژگی فردی و اجتماعی می داند؛ از این رو، نه فرد می تواند از تاثیرات زندگی اجتماعی خارج شود و آن را نادیده بگیرد و نه جامعه می تواند بی توجه از عناصر خود باشد، ضمن این که قرآن بعد سومی را در کنار این دو بعد در نظر دارد و آن بعد الهی است ؛ یعنی جهان هستی ، چون دارای شعور و ادراک ویژه ای است در برابر کردار و رفتار انسان بی تفاوت نیست و در مقابل کنش های فردی و جمعی واکنش نشان می دهد. در این مقاله ، این ابعاد از بحث با توجه به آیات قرآن و با تاکید بر تفسیر شریف المیزان ، مورد بررسی قرار گرفته است .

کلیدواژه ها:

فرد ، جامعه ، نسبت فرد و جامعه ، قرآن