تقویت و غنی سازی واژه نامه های علمی و تخصصی با استفاده از دانش و فن آوری های سنتی

زبان، تجلیگاه فرهنگ و اندیشه است. شکلی از زبان که توسط اهل یک فن یا تخصصی به کار میرود، زبان تخصصی است. زبان فارسی تخصصی در حال حاضر بریده از زبان مردم، و متاثر از زبان های بیگانه است. فرهنگ ها و واژه نامه های تخصصی نیز منفعل از واژه نامه های بیگانه تهیه می شود و بسیاری از آنان فاقد معادل های در خور زبان فاخر فارسی اند و از این روگویش وران و دانشوران ایرانی را در بیان اندیشه ناتوان جلوه می دهند. از سوی دیگر استفاده ازدست آورده ای علمی دنیا واژه گزینی در حوزه های تخصصی را واجب می نماید. این کار بنا به سابقه و موضوعیت، در هر حرفه و رشته ی علمی امری تخصصی به حساب می آید. واژه گزینی بر استفاده از منابع مکتوب و شفاهی تکیه دارد. منابع شفاهی بخش بزرگ و ناشناخته ای از گنجینه ی واژگان علمی و فنی را در خود جای داده است، و در حالی که بررسی آنها برای توسعه ی اندیشه و زبان تخصصی ضرورت دارد، کمتر مورد توجه و اقبال بوده است. این مقاله محصولی از پژوهشی مشارکتی در بین گله داران البرز شرقی است که حدود یکصد و بیست واژه ی تخصصی رایج بین آنها را در زمینه های شناخت محیط ، چرا و چراگاه، اماکن و ابنیه ی شبانی، نظام سنتی بهره برداری از مرتع، گله وگله داری معرفی می نماید. مجموعه ی چنین واژگانی در بین شبانان نحوه ی طبقه بندی اشیاء و پدیده ها و به عبارتی دانش موجود درباره ی محیط و بهره برداری از منابع طبیعی را نزد آنان معرفی می نماید. با وجود چنین گنجینه هایی شایسته نیست مراکز علمی و دانشگاهی که به بررسی فرهنگ یا محیط می پردازند، در شناخت و طبقه بندی هستی انفعالی عمل نموده، طبقه بندی دیگران را مینا قراردهند و مفاهیم و مضامین ریشه دار در فرهنگ بالنده را قربانی تطبیقی با واژگان بیگانه نمایند. این مقاله مجموعه ای از واژگان تخصصی فارسی دربارهی مرتع و مرتع داری را ارایه می نماید که با محیط جغرافیایی و نظام بهره برداری منطقه تطابق دارد و در گفتار شبانان (دانش مردمی)کاملا متداول است، ولی در نوشتار دانشوران و دانشگاهیان (دانش رسمی) کمتر نشانی از آنها یافت می شود و این در حالی است که برای اطلاق واژگان بر مفاهیم و مضامین سخت مورد نیازند.

کلیدواژه ها:

زبان تخصصی ، واژه نامه ، واژه ، مرتع ، مرتع داری ، شبانی ، گله داری ، مردم شناسی ، دانش بومی