زبان شناسی خطاب در قرآن

قرآن به عنوان کتابی آسمانی که برای هدایت بشر نازل شده، از خطاب به شکلی گسترده بهره برده است. از منظر صناعت کلامی، کلام خطابی تاثیر بیشتری ایجاد می کند، زیرا فردیت )فاعلیت( نهفته در کلام و در نتیجه برندگی آن را افزایش می دهد. قرآن از مزیت چنین کلامی برخوردار است و به نظرمی رسد برای منظوری که کلام وحی در پی آن بوده است، یعنی هدایت، نقش اساسی دارد. به جهت کاربرد گسترده گفتار و عبارات خطابی در قرآن، طیف وسیعی از خطاب ها )و مخاطبان( در آن یافت می شود که تحت سه مقوله مجزا با عنوان عام، خاص و نبوی قابل بررسی است؛ به نحوی که خطاب های نبوی در مقایسه با دو مقوله دیگر دارای بیشترین فراوانی بوده است. باید یادآور شد که در بسیاری موارد، تفکیک خطاب های عام و خاص اگر نگوییم غیرممکن، دشوار است و تنها بافت کلام یا زمینه نزول وحی )شان نزول( است که می تواند تا حدودی به شناخت مقوله صحیح کمک کند