تاثیر رطوبت پیشین بستر بر تلفات انتقال سیلاب ناگهانی در رودخانه فصلی

پیوند مستقیم رودخانه ها با مسایل اجتماعی، اقتصادی و معیشتی جوامع، عامل اصلی حساسیت نگاه بشری به این منبع آبی مهم است. جریان در کانال های طبیعی مناطق خشک به طور کلی زودگذر و به صورت سیلاب سریع رخ می دهد. هنگامی که جریان در کانال های خشک جریان می یابد، علاوه بر کاهش حجم جریان به دلیل نفوذ به بستر، کناره ها و دشت های سیلابی، حداکثر دبی نیز کاهش می یابد. در این پژوهش این نوع جریان به وسیله دستگاه کنترل دور متصل به الکترو پمپ، مدل سازی شده و به منظور بررسی تاثیر رطوبت بستر آبراهه پیش از برقراری جریان بر تلفات نفوذ به بستر نفوذ پذیر در قالب تلفات انتقال؛ حجم آب زهکشی شده از خاک و رطوبت باقی مانده در خاک پس از برقراری جریان به طور مستقیم و نیز به کمک معادله بیلان در بستر مستقیمی به طول 7/5 متر اندازه گیری شد. نتایج آزمایش ها نشان داد که در بستری با رطوبت اولیه 26%، تلفات انتقال 25/2 درصد از حجم جریان ورودی را تشکیل می دهد، که از این میزان تلفات 22/6 درصد از حجم ورودی می تواند به عنوان منبع بزرگ تغذیه آب زیرزمینی و قنات در مناطق خشک تلقی شود. همچنین مشخص شد که در شرایط آزمایشگاهی مشابه با کاهش رطوبت به مقادیر 23%، 17% و 7/5% تلفات انتقال نیز به ترتیب به میزان 8% ، 32/1% و 68/7% افزایش می یابد که در این افزایش سهم زهکشی شده از خاک کاهش و مقدار آب ذخیره شده در خاک افزایش می یابد.

کلیدواژه ها:

آبراهه نفوذ پذیر ، تلفات انتقال ، رطوبت اولیه بستر ، جریان غیر ماندگار ، شرایط هیدرولیکی