بررسی تفاوت سبک معماری مساجد مهم تیموریان ازبکستان با ایران در سده نهم نمونه موردی: مساجد تیمور (بی بی خانم) سمرقند و کالیان بخارا با مساجد گوهر شاد مشهد و کبود تبریز

در دوران نسبتا طولانی و تاثیر گزار حکومت تیموریان بر ایران، سرزمین تیمور به سرزمین امپراتوری و نواحی تابعه تقسیم می گردید و تیمور عملا تمام معماران، هنرمندان و پیشه وران و صنعت گران ماهر را از کلیه بلاد تحت امر خود به سرزمین مرکزی امپراتوری خویش یعنی سمرقند و بخارا (ازبکستان امروزی) آورده بود. در بررسی سبک معماری نواحی مرکزی امپراتوری تیمور بخصوص ازبکستان با نواحی تابعه، تفاوت هایی را در می یابیم. این تفاوت ها اغلب ناشی از تمرکز قوا و ثروت در مرکز، تفاوت بانیان (بانیان سلطنتی)، تفاوت معماران درباری با معماران معمولی و تفاوت اقلیم آن منطقه با سایر نواحی من جمله برخی از نقاط ایران، بخصوص اقلیم سرد و خشک می باشد. همچنین می توان اهمیت مدرسه در نزد تیموریان را که در نظر ایشان همردیف با اهمیت مساجد بوده است، بعنوان یکی دیگر از ویژگیها و یا تفاوتهای سبک معماری تیموریان در نواحی مرکزی امپراتوری با معماری سایر نقاط برشمرد. اما آنچه مسلم است میل به عظمت گرایی در سازه ها و تزیینات متنوع در آراستن نما و نقطه اوج آن صنعت کاشی کاری (لعاب کاشی های رنگی و معرق)، از ویژگی های جدا ناشدنی و بارز سبک معماری عصر تیموری می باشد. بیراه نیست اگر سده نهم یا قرن 15 میلادی را به سبب اوج و بالندگی علم و هنر در ایران، عصر تیموری نامیم.

کلیدواژه ها:

مسجد جامع ، معماری ، معماری تیموری ، معماری اسلامی