نماز و تنظیم هیجان

نماز نماد بندگی و نشان نیایش و ستایش حق تعالی ، از اصلی ترین نیاز درونی انسان و دارای پیشینه ای به تاریخ آدمی است. اقامه ی نماز در طی عصرها و نسل ها به عنوان مهم ترین فرمان الهی و اولین سفارش انبیاء و آخرین وصیت اوصیاء از جایگاه ویژه ای برخودار بوده است. پاسداشت فرهنگ نماز در طول حیات معنوی انسان سرلوحه ی روش زندگی و منش تربیتی حکما و اولیاء الهی و مربیان و معلمان توحیدی قرار گرفته است. با توجه به رازهای نماز و ابعاد مختلف نیایش این فریضه، همواره مورد تاکید کتب آسمانی بخصوص قرآن کریم بوده است. نماز کارویژه های حیاتی در زمینه ابعاد عاطفی و انگیزشی زندگی انسان به همراه داردتربیت عاطفی نماز، به ارتباط انسان با منبع عاطفه و رحمت لایزال الهی برمی گردد. هنگامی که نمازگزار متوجه نماز می شود، خدای مهربان به او نظر لطف فرموده،او را مورد رحمت و مغفرت بی کران خود قرار می دهد. پیامبر گرامی اسلام در سفارش های خویش به ابوذر می فرمایند: انسان با ایمان هرگاه به نماز می ایستد، رحمت پروردگار عالم تا عرش او را احاطه نموده، فرشته ای بر او گماشته می شود که ندا می کند: فرزند آدم! اگر می دانستی در نماز چه نصیب تو می شود و با چه کسی سخن می گویی، هرگز از آن باز نمی ایستادی! عواطف، گرایش ها و احساساتی است که توجه انسان را از خود به نفع غیر معطوف می دارد. عواطف، استعدادی است فطری و از سرمایه های مهم آدمی است که در تربیت و کسب فضایل، نقشی اساسی ایفا می کند. زندگی انسان از حرارت عواطف گرم می گردد. احساسات و عواطف انسانی، زندگی را غنی و پربار ساخته، آن را قابل تحمل نموده، از یک نواختی بیرون می آورد. فداکاری ها، از خود گذشتگی ها، نوازش یتیمان، دستگیری بینوایان، مهر و محبت، عشق و دلسوزی، قدردانی و سپاسگزاری، صله رحم و .... همه و همه از احساسات و عواطف پاک انسانی سرچشمه می گیرد.بسیاری از جنبش های مهم اجتماعی و حتی صلح و جنگ از عواطف و احساسات نشات می گیرد. هرچند عوامل زیستی ،اجتماعی واخلاقی در پیدایش عواطف موثرند، اما راهبردهایی که افراد برای تنظبم عواطف خود به کار می برند، از اهمییت بالایی برخوردار است. واضح است که بسیاری از انسان ها آگاهی کافی در مورد کارایی هرکدام از راهبردهای مورد استفاده خود ندارند اما به شکل مختلف در زندگی خود از روش هایی را برای این هدف آموخته اند. تنظیم هیجان می تواند آگاهانه یا ناآگاهانه، زودگذر یا دایمی و رفتاری یا شناختی باشد. تنظیم هیجان رفتاری، نوعی از تنظیم هیجان است که در رفتار آشکار فرد دیده می شود، ولی تنظیم هیجان شناختی قابلیت مشاهده ندارد و زودگذر است، تنظیم شناختی هیجان به راهبردهایی اطلاق می شود که به منظور کاهش، افزایش یا نگهداری تجارب هیجانی مورد استفاده قرار می گیرد. راهبرد های تنظیم هیجان شناختی، همراه همیشگی آدمی است که به مدیریت یا تنظیم عواطف و هیجان ها کمک کی کند، یه انسان توان سازگاری بیشتر به خصوص بعد از تجارب هیجانی منفی را می دهد اگر چه به ابعاد سلامت جسمانی و روانی نماز در گذشته توجه شده و مطالعاتی صورت گرفته اما بعد تنظیم هیجامی نماز همچون مغفول مانده و نیازمند بررسی و تحقیقات بیشتر می باشد نویسندگان این مقاله سعی نموده اند در این بررسی به نقش در تنظیم هیجانی بپردازند.