شبیه سازی عددی شکست سد و پهنه بندی سیلاب به منظور استفاده در تهیه برنامه واکنش سریع (مطالعه موردی: سد شهرچای ارومیه)

در کنار منافع قابل توجه ساخت سدها، شکست سد به عنوان یک حادثه با مخاطرات فوق العاده تلقی شده و مطالعه آن در تحقیقات دانشگاهی، برنامه ریزی دولت و سرمایه گذاری در پایاب سدها اهمیت بسزایی دارد. در پژوهش حاضر ضمن تبیین اهمیت مساله، مکانیسم و علل شکست سدها، تحلیل حوادث نسبت به مناطق جغرافیایی بر حسب سن و نوع سد، روش های تحلیل معادلات حاکم بر جریان های غیردایمی با استفاده از مدل های ریاضی ارایه شده است. بدین منظور، در ابتدا هیدروگراف خروجی از ساختگاه سد شهرچای با استفاده از مدل Breach و تحت سناریوی شکست فرضی روگذری جریان استخراج شده و سپس نسبت به تدوین، توسعه و کالیبره نمودن مدل ریاضی HEC-RAS جهت تحلیل مساله شکست سد به کمک سیستم های پردازشی قوی اقدام گردیده است. متعاقب آن با استفاده از امکانات و ابزار GIS، پهنه بندی سیلاب ناشی از شکست سد در اثر پدیده ی روگذری که از عوامل اصلی ایجاد شکاف و شکست در سدهای خاکی محسوب می شود، استخراج و نقشه مناطق سیل گیر پایاب مشخص گردیده است. نتیجه مطالعات حاکی از آن است که با توجه به جنس سد و مکانیسم شکست بررسی شده در سناریوی شکست فرسایشی تحت اثر روگذری، با توجه به وضعیت ژیومورفولوژیکی و توپو گرافی دره میزبان در پایین دست سد، قسمت اعظم روستاها و اراضی کشاورزی در معرض استغراق کامل قرار می گیرند.

کلیدواژه ها:

شکست سد ، پهنه بندی سیلاب ، روگذری ، شکاف ، مدل HEC-RAS