بازخوانی تجربیات برنامه ‎ریزی سکونتگاه‎های روستایی در معرض خطر، با نگاهی به طرح جابه جایی روستای صفی آباد مینودشت

تغییر در فضاهای روستایی، تحت تاثیر نیروهای درونی (محلی) و عوامل و رخدادهای بیرونی، ازجمله سیاست‎ گذاری‎ها یا اقدامات عمرانی در مقیاس‎های محلی، ناحیه‎ ای و ملی است. از جمله این اهداف عمرانی می‎ توان به طرح ‎های جابه جایی سکونتگاه‎های روستایی اشاره کرد که در مواردی مانند احداث سد، بازسازی پس از روی دادن سوانح طبیعی و دورسازی از محل خطرات طبیعی به اجرا درمی آیند. با اجرای طرح جابه جایی روستای صفی‎آباد واقع در شهرستان مینودشت به دلیل رانش زمین، دگرگونی‎هایی در ابعاد مختلف فضایی- کالبدی این روستا پدید آمده است و سیستم اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستا به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است؛ از این رو، در تحقیق حاضر علاوه بر مرور تجربیات مربوط به جابه جایی کالبدی سکونتگاه‎های روستایی، پیامدهای اجرای طرح جابه جایی روستای صفی‎آباد مینودشت بررسی شده است. روش تحقیق، روش توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات لازم از طریق روش‎های کتابخانه‎ای و میدانی (شامل مشاهده مستقیم، مصاحبه و تکمیل پرسش نامه‎) به دست آمده اند. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق، سرپرستان خانوارهای جابه جاشده روستای صفی آباد (338 خانوار) است که در طرح جابه جایی، مکان خود را تغییر داده اند و در محل جدید سکنی گزیده اند. با استفاده از فرمول کوکران و اصلاحیه آن، 117 خانوار به عنوان نمونه آماری برگزیده شدند. برای تجزیه وتحلیل داده‎های پرسش نامه، از آزمون‎های توصیفی و آزمون آماری ویلکاکسون، برای بررسی آثار و پیامدهای طرح در سه بعد کالبدی- محیطی، اقتصادی و اجتماعی– فرهنگی در دو دوره قبل و بعد از جابه جایی روستا (در نرم‎افزار‎ آماری SPSS ) استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از تفاوت معناداری ازلحاظ آماری در تعدادی از مولفه‎های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی است؛ به گونه ای که تغییرات مثبت آن در شاخص های کالبدی و فیزیکی سکونتگاه است؛ ولی پیامدهای منفی آن در زمینه‎های اقتصادی و اجتماعی می باشد. به بیان دیگر، باوجود ازبین رفتن تهدیدهای محیطی ناشی از رانش زمین، کیفیت زیست‎پذیری روستا ارتقاء نیافته است.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی روستایی ، توسعه روستایی ، اسکان مجدد ، صفی آباد