نگاهی به چگونگی حضور کاشی در معماری معاصر ایران، با تاکید بر معماری دوران پهلوی

استفاده از مصالح قدیمی در معماری امروز از چالش های مهم پیش روی طراحان معاصر است و افت کیفی در طراحیسیمای بیرونی و فضاهای داخلی بسیاری از بناهای معاصر، حکایت از پدید آمدن بحرانی در این عرصه دارد. برای رهایی از اینبحران، پس از شناخت و بررسی پیشینه کاربرد مصالح در معماری گذشته ، به تحلیل آثار شاخصی در معماری معاصر نیازداریم. آثاری که پس از گذشت چند دهه توانسته اند در میان مردم و صاحبنظران، جایگاه مطلوبی به دست آورند و اغلب بهعنوان نمونه های برجسته معماری معاصر ایران به شمار می آیند. شناخت نگاه و رویکرد طراحان این بناها و به طور خاصچگونگی استفاده از مصالح گذشته در آنها، می تواند الگویی برای طراحان امروز باشد و در ارتقای کیفیت طراحی موثر واقعشود. کاشی به عنوان یکی از مهمترین مصالح کهن ایرانی، همواره در آثار تاریخی ایران، حضوری تامل برانگیز داشته و استفادهاز آن در ادوار گوناگون، توانسته به نمادی از ارزشهای هنری همان زمان تبدیل شود. اما با آغاز جریان تجدد از اواخر حکومتقاجار کاربرد آن در بناها، با تغییراتی مواجه شد و به تدریج با ورود معماری مدرن به ایران، از سیمای بسیاری از بناها به شدتمحدود شد یا به کلی حذف گردید. پس از انقلاب اسلامی و با تاکید بر هویت اسلامی در سیاستگذاری های شهری، استفادهاز کاشی از نظر کمی گسترش یافت اما فرصتی برای ارتقای کیفیت آن در سیمای بناها فراهم نشد. بسیاری از بناهای به ویژهمذهبی مانند مساجد نوساز از دهه شصت تاکنون با استفاده نامناسب از این مصالح در شهرها ساخته شدند که نشانی ازضرورت و اهمیت کاربرد این مصالح ، همزمان با تاکید بر کیفیت طراحی بناهای معاصر است.برای دستیابی به الگوی استفاده درست از کاشی در معماری معاصر، پس از بررسی پیشینه این مصالح در تاریخ معماریایران دو اقدام مهم در این نوشتار پیشنهاد می شود. یکی نگاهی به چند بنای شاخص در معماری دوران پهلوی و بررسیچگونگی حضور این مصالح در آنهاست و پس از آن دسته بندی انواع کاربرد این مصالح در بناهای امروزی ضمن بیان میزاناهمیت و چالش ها و تهدیدهای پیش روی هریک از آنهاست تا در نتیجه این تحلیل ها، طراحان این مصالح را باتوجه به اعتبارتاریخی و حساسیت و اهمیت آن در بناها استفاده کنند و البته شیوه طراحی خود را نیز در هماهنگی با مصالح جدید انتخاب نمایند.

کلیدواژه ها:

کاشی ، معماری معاصر ایران ، معماری پهلوی ، تجددگرایی در معماری