بررسی تضمین حقوق متهم هنگام بازجویی در مرحله تحقیقات مقدماتی

پژوهش حاضر به بررسی تضمین حقوق متهم هنگام بازجویی درتحقیقات مقدماتی است وقتی به طورکلی فردی از افرادجامعه به عنوان متهم که درمظان اتهام واقع می شودعملادیده می شودحقوق قانونی وشهروندی اوتضییع می گردد وبه همین سبب مقنن برای وی درمرحله تحقیقات مقدماتی حقوقی رالحاظف ومقامات قضایی ومراجعانجام دهنده تحقیق راملزم به رعایت ازآن نموده است.رعایت وحمایت ازحقوق متهم بدین وصف دارای اهمیت می باشدکه هرشخصی که بادلایل وقراین کافی مورداتهام واقع میگردد بتواند درسایه قانون بدون هیچ گونه قیودوشروطی دریک دادگاه عادله)بیطرف(بدون اجبار واکراه شکنجه ویا آزار ویا رفتار ظالمانه درمعیت وکیل مدافعوبهره مندی ازدیگرقوانین حمایتی دردفاع ازحقوق متهم ازخویشتن دفاع کندودرصورت عدم اثبات بزه انتسابی تبرعه شود تحقیقات مقدماتی ، مرحله اساسی تدارک پرونده دادرسی کیفری به منظور تعیین سرنوشت قضایی متهمانواحقاق حقوق بزه دیدگان و اجرای عدالت کیفری از اهمیت ویژه ای برخوردار است . بازجویی متهمان ، مرکز ثقل تحقیقات مقدماتی محسوب می شود و با عنایت به لزوم حمایت از اصل برایت و حفظ کرامت انسانی در اثنای مراحل دادرسی، خطوط اصلی حقوق دفاعی اشخاص مذکور قبل و در اثنای بازجو یی وفق اسناد بین المللی ومنطقه ای حقوق بشر در مرحله تحقیقات مقدماتی تعیین گردیده است . مصادیق حقوق دفاعی در سازوکار تشریفات بازجویی متنوع است و باید در نظام های دادرسی کیفری کشورها، مطابق اصول دادرسی منصفانه و اسنادمزبور پیش بینی و مقرر شود . از جمله این ح قوق می توان به حق تفهیم اتهام با ذکر دلایل آن ، حق سکوت و اعلام آن، حق داشتن وکیل و اعلام آن ، حق منع تاخیر و تعلل در تفهیم اتهام پس از احضار یا دستگیری متهمان،حق تذکر به مواظبت در اظهارات ، حق منع شکنجه جسمی و روحی در اثنای بازجویی و حق ابطال تحقیقاتناقض حقوق دفاعی متهمان اشاره کرد. در نظام دادرسی کیفری ایران ، اگرچه مقنن به برخی از حقوق مزبور در قانون اساسی و قوانین دادرسی کیفری تصریح کرده است، لیکن در تطبیق با اصول دادرسی منصفانه و تضمینات حقوق بشری در اثنای بازجوییلازم است نواقص موجود ، به ویژه در زم ینه عدم پیش بینی حق بی قید و شرط داشتن وکیل، حق منع تاخیر در تفهیم اتهام و حق ابطال تحقیقات ناقض حقوق دفاعی متهمان نیز مرتفع شود . همچنین، مصادیق حقوق متهمان نزد ضابطان دادگستری هنگام نگهداری تحت نظر ایشان در قرارگاه ها یا حوزه های انتظامی جهت انجام تحقیقات و به ویژه بازجویی که در حال حاضر به صورت جزیی، ضعیف و مبهم مطرح شده است ، به طور شفاف و دقیق پیش بینی شود . قوه قضاییه ایران لایحه جامع آیین دادرسی کیفری را تهیه کرده است و برای طی تشریفات تصویب به دولت تقدیم داشته و برخی از نواقص مزبور را مرتفع ساخته است

کلیدواژه ها:

تحقیقات مقدماتی ، حق دفاع متهم ، بازجویی ، شکنجه و اغفال متهم