مقایسه ساختار حکایتهای حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه با سرچشمه های آن حکایات

مثنوی حدیقه الحقیقه سنایی، حکایات متعددی دارد که شاید اغلب آنها در آثار پیشینیان ادبی فارسی و عربی نقل شده باشد. در این نوشتار به تحلیل و مطابقت تعدادی از حکایات حدیقه با سرچشمه های ان حکایات در چهارچوب ساختار قصه و حکایت پرداخته ایم. اینکه سنایی تا چه حد در اقتباس حکایات ساختار پیشین آنها را حفظ کرده، چه نوآوری هایی داشته است و نیز بررسی مشترکات و اختلافات آنها از بحثهای این نوشتار است نتایج پژوهش نشان داد که سنایی در پرداخت شخصیتها آنها را به شخصیتهای تیپیک بدون نام تغییر داده است و از آنها با الفاظ مردی، شخصی و.. نام یم برد سنایی در ساختار داستانهای با حفظ درونمایه اصلی تغییراتی در عناصر داستان به وجود آورده است گفتگو از عناصر ثابت داستانهای حدیقه است و گاهش اعر با همین عنصر داستانی، شخصیت داستان را به مخاطب می شناساند. از ابتکارهای سنایی در این باب ان است که برخی از حکایاتی که وی آنها را ماخذحکایت خود قرار داده تنها یک خبر و در اغلب موارد، گفتگویی ساده در حد پرسش و پاسخی بدون پرداختن به حادثه و حادثه پردازی است اما او با وارد کردن عناصر داستانی و ایجاد حادثه پردازی، آن حکایت را در ساختاری داستان گونه وارد می کند در بیشتر حکایت زاویه دید دانای کل و راوی، خود سنایی است سنایی جز در مواردی اندک در زاویه دید حکایاتی که از آثار پیشین گرفته تغییراتی ایجاد نکرده است و اغلب برای ایجاز در حکایات به زمان و مکان توجه چندانی نداشته و به ندرت در بعضی موارد مستقیما به آنها اشاراتی کرده است.

کلیدواژه ها:

حکایت ، داستان پردازی ، سنایی ، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه