هفت دورتاریخ مقدس بشری ازدیدگاه اسماعیلیان

در نیمه دوم قرن دوم هجری فرقه اسماعیلیه که به امامت اسماعیل پسر امام جعفرصادق(ع)معتقد بودند، شکل گرفت. اسماعیلیان دیدگاههای ویژهای را درباره امامت مطرح کردند. از دیدگاه آنان هستی یک لحظه بدون وجود امام نمیتواند باقی بماند وانسان همواره به معلم و مقتدا و رهبریمعصوم نیاز دارد. اسماعیلیان تلاشهای بسیاری کردند تا سابقه امامت را به سرآغاز خلقت برسانند. برای این منظور نظریهها و تفسیرهای خاصی از تاریخ و نبوت ارایه داشتند. بر اساس این نظریه تاریخ مقدس بشری از هفت دور تشکیل شده است و در طی این هفتدور انسان به تکامل میرسد. هر دور با ظهور یک پیامبر که به آن ناطق نیز میگویند و وصی او که به آن صامت یا اساس نیز گفته میشد، همراه است و پس از آنها هفت امام می آیند که هر یک پس از دیگری به امامت میرسند. بدون شک، در شکلگیری این عقیده اندیشههای نو افلاطونی تاثیر داشته است. ناطق جایگاه تنزیل احکام از سوی خداوند به مردم و اساس جایگاه تاویل احکام را دارا است و امام هم ظاهر و باطن شریعت را بیان میکند. در شش دور نخست آدم(ع)، نوح(ع)، ابراهیم(ع)، موسی(ع)، عیسی(ع) و محمد(ص) صاحبشریعت هستند و با آمدن هر ناطق جدید شریعت قبلی نسخ میشود. البته در منابع کهن اسماعیلیاختلاف نظرهایی در این خصوص دیده میشود. اسماعیلیان برای تبیین بهتر این موضوع به تفسیرهای باطنی خاصی از موضوع امامت و اشتهار عدد هفت و جایگاه ناطق دست زدهاند. این مقطع زمانی که برای هر ناطق درنظر گرفته شده ممکناست دور کشف یا دور ستر و نیز ممکن است دور کبیر یا دور صغیر باشد که هر کدام در اصل مقاله به طور مشروح توضیح داده شده است. در این مقاله سعی شده است با استفاده از منابع کهن کلامی و تاریخی اسماعیلیان به بررسی این عقیده پرداخته شود.

کلیدواژه ها:

اسماعیلیان ، هفت دور ، ناطق ، امام ، دورکشف ، دورستر ، دور کبیر ، دور صغیر