نحوه شکل گیری فرسایش و ارزیابی نقش مدیریت اراضی در فرسایش خاک

انسان برای ادامه حیات به مواد غذایی نیاز دارد که در اثر وجود آب و خاک بدست می آید. گسترش جمعیت و متعاقب آن بهره برداری بی رویه ازمنابع آّ ب و خاک بدون توجه به حفظ این منابع برای بهره برداری بلند مدت باعث وارد امدن لطمات زیادی به منابع مذکور و افزایش فرسیاش و کاهش ذخائر آبهای زیر زمینی شده است. در این تحقیق به منظور بررسی و ارزیابی نقش مدیریت اراضی و اثر تغییر کاربری در فرسایش و رسوب خاک، و نحوه شکل پذیری فرسایش درجنوب شهر مهدی شهر انتخاب گردید. با توجه به هدف تحقیق که بررسی اثر کاربری اراضی و تغییرات آن بر میزان فرسایش و رسوب می باشد از طریق تهیه و تلفیق نقشه های پایه واحدهای اراضی، زمین شناسی، شیب، پوشش گیاهی و قابلیت اراضی ، واحدهای همگن (کاری) ، میزان فرسایش و رسوب برآورد و مقایسه صورت گرفت. احداث شبکه های گسترش سیلاب در این گونه مناطق علاوه بر آثار مفیدی چون تغذیه آبخوان، تولید علوفه، توسعه اراضی، کاهش سیل و ... با ایجاد تغییر در وضعیت آب، خاک و گیاه مهار فرسایش بادی را نیز سبب میشود. وضعیت رویش درختان دست کاشت نیز به عنوان یکی دیگر از معیارهای مهار فرسایش در این شبکه بررسی شد. دستاوردهای مقدماتی حاکی از آن است که تغییر بافت خاک از سبک به متوسط، فزونی مواد آلی، افزایش درصد پوشش زنده و بقایای گیاهی، کاهش درصد خاک لخت و موفقیت نسبتا خوب رویش درختان (به عنوان بادشکن) تاثیر بسزایی در کاهش نیروی فرسانده و افزایش مقاومت خاک در این ناحیه داشته است. کاهشحمل ذرات ماسه و احیاء پوشش گیاهی در این بیابان بیانگر آن است که می توان در این گونه مناطق برای مهار فرسایش بادی با گزینش مناسب محل اجرا از شیوه گسترش سیلاب بهره گرفت. فرسایش بادی فرایندی است که به سبب افزایش سرعت در اثر تلاطم باد در سطح عاری ازپوششایجاد می گردد. این وضعیت در زمینهای با خاک نرم، لخت، خشک، صاف و دارای دانه بندی بیشتر مشهود است. فرسایش بادی دو دسته عمده از عوامل تحت عناوین فرسایش زایی و فرسایش پذیری است. فرسایشپذیری به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مربوط می شود. در حالیکه فرسایش زایی به فیزیک باد مرتبط است بنابراین در شرایط آب و هوایی ایران با ساختار زمین شناسی جوان آن مسئله کنترل رسوب و فرسایشاز حساسیت خاصی برخوردار بوده و مدیریت آن می تواند تفاوت عمده ای با فرسایش های تشدیدی ناشی از دخالت انسان در اراضی کشاورزی و عرصه های طبیعی جنگل و مرتع داشته باشد.

کلیدواژه ها:

فرسایش ، مدیریت اراضی ، خاک ، کنترل