بررسی حقوق شهروندی مورد تصریح در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392

قانون آیین دادرسی کیفری در هر کشوری از قوانین مهم و پایه ای و شالوده نظام عدالت کیفری است، زیرا تضمین کننده عدالت در جامعه است که باید حقوق همه افراد را نه به عنوان متهم یا بزه دیده، بلکه باید به عنوان یک شهروند تامین کند. حقوق شهروندی، اصطلاحی است که در سال های اخیر در ادبیات حقوقی سیاسی کشورمان رواج یافته است. یکی از حوزه های مهمی که بر رعایت حقوق شهروندی در آن حوزه تاکیدات متعددی دیده می شود، فرایند دادرسی کیفری به معنای عام از مرحله کشف جرم تا اجرای کامل حکم می باشد. در آیین دادرسی جدید مقنن هر چه بیشتر به حفظ حقوق شهروندی متهم، بزه دیده و جامعه توجه کرده و با تاکید بر دادرسی های عادلانه مقرر در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر، میثاق های بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و قوانین مربوطه به حقوق شهروندی سعی کرده بیش از پیش به حفظ حقوق متهم و بزه دیده بپردازد. بخشی از این حقوق به موجب قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب (1383)، مبتنی بر دیدگاه و مبنای حقوق شهروندی مورد توجه قرار گرفته است. این ضوابط عبارتند از: پرهیز از هر گونه اعمال سلیقه شخصی، منع اعمال هر گونه خشونت، بازداشت غیر قانونی، حفظ و رعایت حقوق دفاعی متهم، ممنوعیت هر گونه شکنجه و توسل به روش های غیر قانونی در انجام تحقیق و بازجویی ها و... . گرچه اکثر این ضوابط در خلال مقررات آیین دادرسی کیفری نیز مورد توجه قانونگذار قرار گرفته، اما اهمیت موضوع در حمایت از این حقوق از زاویه حقوق شهروندی است. بر این اساس می توان گفت ضرورت رعایت حقوق شهروندی در حوزه آیین دادرسی کیفری یکی از اصول راهبردی آیین دادرسی کیفری محسوب می شود. بنابراین در پژوهش حاضر برآنیم حقوق شهروندی مورد تصریح در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 را مورد بررسی قرار دهیم.

کلیدواژه ها:

شهروند ، حقوق شهروندی ، اصول دادرسی کیفری ، آیین دادرسی کیفری