بررسی کیفیت هوای شهر ارومیه با تکیه بر شاخص AQI و ارایه راهکارهای کاهش آلاینده ها هوا

آلودگی هوا یکی از معضلات اصلی شهر نشینی در شهرهای بزرگ است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، در سال 2000 میلادی بیش از 200 میلیون نفر از مردم جهان در مناطقی به سر برده اند که مقدار آلاینده های آنها بیشتر از استانداردهای کیفیت هوا بوده است. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی کیفیت هوای شهر ارومیه در سال1391 و معرفی آلاینده های مسیول جهت ارزیابی کیفیت بهداشتی هوای شهر در جهت کمک به مدیران و برنامه ریزان شهری برای تعیین و کنترل منابع اصلی آلاینده ها و همچنین آگاه ساختن شهروندان از وضعیت روزانه کیفیت هوای تنفسی محل زندگی شان می باشد. این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی مقطعی می باشد که طی آن غلظت لحظه ای آلاینده های هوا شاملCO ،SO2 ، NO2 وPM10 طی سال 1391در سه ایستگاه شهر ارومیه توسط آنالیزرهای Enviro S-A و Ecotec اندازه گیری وثبت گردیدند. شاخص کیفیت هوا (AQI) از طریق درون یابی بین غلظت های چهار آلاینده معیار (PM10، NO2، SO2 و CO) محاسبه و سپس بر مبنای جدول استاندارد، کیفیت بهداشتی هوا در گروه های خوب، متوسط، ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم، خیلی ناسالم و خطرناک طبقه بندی گردید. نتایج حاصل از شاخص کیفیت هوا حاکی از آن است که در سال 1391، 71 روز کیفیت هوا در شهر ارومیه از حد استاندارد (101AQI> ) تجاوز کرده است. بر این اساس، کیفیت هوا در 59 روز برای گروههای حساس غیر بهداشتی بوده و در5 روز بصورت ناسالم، 3 روز بصورت خیلی ناسالم و 4روز در رده خطرناک بود. در روزهایی که شاخص کیفیت هوا از حد استاندارد فراتر رفته، آلاینده مسیول در 52/53% موارد (38 روز) PM10 و در48/46 % موارد (33 روز) CO بود. آلاینده مسیول در شرایط خارج از استاندارد طی ماههای فروردین، خرداد، تیر، مرداد، شهریور و دی PM10 بوده لکن در ماههای اردیبهشت، آبان، آذر، بهمن و اسفندPM10 نقش کمتری داشته و در مقابلCO اصلی ترین آلاینده مسیول شناسایی شد. ریزگردهای وارد شده از شمال غرب کشور و کشورهای همسایه غربی مانند عراق و سوریه موجب نقش ویژه PM10 در آلودگی هوای شهر ارومیه در شرایط AQI> 101 می باشند. با این وجود در ماههای سرد سال بدلیل بروز پدیده اینورژن، منوکسید کربن بعنوان آلاینده مسیول در شرایط غیر استاندارد شناخته شد. ایجاد کمربند سبز در اطراف شهر ارومیه، بهینه سازی سیستم حمل و نقل عمومی و بهبود مدیریت ترافیک از مهمترین راهکارهای پیشنهادی برای کنترل آلودگی هوای شهر ارومیه هستند.

کلیدواژه ها:

آلودگی هوا ، ریزگردها ، شاخص کیفیت هوا ، آلاینده مسیول ، شهر ارومیه