سیر تحول نقش و نماد های حیوانی در هنرهای سنتی ایران (مجموعه گنجعلی خان، کلیسای بیت اللحم اصفهان، کاخ هشت بهشت)

نقوش تزیینی در فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی جایگاهی فراتر از زیبایی ظاهری دارند. نقوش و نمادها از ارزش های والاتری برخوردار هستند. هر نقش فقط رنگ و شکل نیست بلکه معنای نادیدنی و باطنی است. در معماری صفویه برخلاف دوره های اولیه معماری،رنگ و تزیین نقش بسیار مهمی دارد و بناهای بسیاری از این دوره به جای مانده،که ازلحاظ تزیین و شکل ظاهری بسیار زیبا و بی بدیلند. هنرمندان این دوره بسیار مشتاق بودنده اند تا مفاهیم معنوی را بهصورت رمز و نماد در قالب طرح و نقشهای زیبایی ارایه دهند. بررسی این بعد از هنر اسلامی در مقایسه با ابعاد تاریخی وسیر تحول تکنیکی آن، کمتر مورد بحث قرار گرفته است. به همین دلیل مفاهیم نمادین بخش عظیمی از آثار هنر ایرانهمچون لوحی ناخوانده، باقی مانده است.این پژوهش به دنبال درک و بیان جلوه هایی از معنا و مفهوم نقش های حیوانی در معماری ایرانی و بازشناسی و تحلیلالگوهای نمادین تجسم یافته در آثار هنری اصفهان در عصر صفوی است. ابزار جمع آوری اطلاعات در راستای تدوینمقاله روش تاریخی، توصیفی، تحلیلی و است.در این راستا شناخت شاخصه های نمادهای حیوانی و بررسی میزان و نوع تاثیرپذیری تزیینات در مجموعه گنجعلیخان، کلیسای بیت اللحم اصفهان، کاخ هشت بهشت شهر اصفهان مورد بازشناسی و تحلیل قرار گرفته اند. این بررسی هابیانگر آن است که در هنر ایرانی- اسلامی ، تزیین و کاربرد در طول هم هستند، زیرا در واقع مراتب مختلف کارکردند، کارکردهایی که هر یک با یکی از مراتب وجود انسان تناسب دارند.

کلیدواژه ها:

آرایه ها ، نماد ، نماد حیوانی ، معماری ، دوره صفویه