نقش فضای شهری در ایجاد تعاملات اجتماعی و پایداری آن

فضاهای شهری به دلیل نقش مهمی که در زندگی اجتماعی مردم ایفا می کنند از اهمیت خاصی در شکل دهی و پایداری روابط اجتماعی برخوردارند، به طوری که امروزه اهمیت همبستگی روابط در آن و در جامعه بیش از همیشه آشکار شده است. در طول تاریخ، انسان ها همواره با ایجاد فضاهایی در شهر، نیاز ذاتی خود به برقراری روابط اجتماعی را برآورده کرده اند. ساختارهایی که از نظر اجتماعی فعال بوده و امکان ارتباط چهره به چهره انسانی در درون جامعه شهری و در کالبد سازمان یافته را فراهم آورده اند. وابستگی و استفاده روزافزون از خودرو، بزرگراه ها، معابر و پارکینگ ها به عنوان فضاهای عمومی بر شهر مسلط شده و فضاهای شهری را تحت تاثیر قرار داده اند، بدین صورت که فضاهای بی هویت شهری هیچگونه حس تعلقی برای شهروندان ایجاد نمی کند. فراوانی و تراکم نامتجانس شهرها، فاصله اجتماعی بین انسان ها را برخلاف نزدیکی، روز به روز بیشتر نموده و همبستگی، ارتباط و توجه افراد نسبت به یکدیگر را کاهش داده است. فضاهای شهری بخشی از فضاهای باز و عمومی شهرها هستند که به نوعی تبلور ماهیت زندگی جمعی پایدار می باشند. یکی از دغدغه های شهر پایدار تعامل با عرصه عمومی و حضور در فضاها و ارتقاء تعاملات اجتماعی است. در طول تاریخ، همواره تصور بشر و به تبع آن تعریف وی از فضا و فضای شهری دچار تغییرات شگرفی گشته است. امروزه اساسا فضای شهری بعدی اجتماعی از تعریف فضای صرف شناخته می شود؛ هرچند هنوز هم عمده شناخت، تحلیل و طراحی فضا در شهرها بیشتر با تاکید بر جنبه های زیبایی شناختی و با تکیه بر نظریات فرمالیستی صورت می پذیرد و به محتوا کمتر توجه می شود. در این مقاله سعی بر آن است تا با مراجعه به نظریات اندیشمندان، چارچوب نظری فضا و فضای شهری با تاکید بر جنبه های هویتی آن ارایه شود و با هدف تبیین مولفه های فضای شهری دارای هویت و تعاملات اجتماعی با تاکید بر عوامل موثر بر تقویت هر دو پدیده، به دنبال الگویی مناسب جهت ایجاد محیطی پویا، زنده و پایدار می باشد.

کلیدواژه ها:

فضاهای شهری ، هویت شهری ، حس تعلق ، شهر پایدار ، تعاملات اجتماعی