تاثیر روندیابی جریان رودخانه و سهم مشارکت واحدهای هیدرولوژیک در سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبریز رودخانه خرسان

در این پژوهش، ابتدا با به کارگیری الحاقیه جدا سازی زیر حوضه ها، سامانه اطلاعات جغرافیایی و نقشه های توپوگرافی حوضه آبریز رودخانه خرسان به 11 زیر حوضه تقسیم گردید. سپس با استفاده از الحاقیه Hec-Geo HMS داده های هیدرولوژیکی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی، خصوصیات فیزیوگرافی مورد نیاز و آبراهه های زیر حوضه ها در این محیط به عنوان ورودی به مدل بارش- رواناب Hec-HMSمنطقه استخراج شدند. سپس با استفاده از 5 واقعه سیل اتفاق افتاده در آن منطقه، برخی از فراسنج های مدل هیدرولوژیکی نظیر شماره منحنی، تلفات اولیه باران و ضرایب ماسکینگام از طریق روش الگوریتم جستجوی Nelder-Mead واسنجی و ارزیابی شد. نتایج اولیه نشان داد که استفاده از روش الگوریتم جستجوی نلدر و مید از دقت خوبی برخوردار بود. سپس، مدل برای یک واقعه سیلاب دیگر مورد ارزیابی قرار گرفت که نتایج حاصل از آن حاکی از دقت فراسنج های واسنجی شده بود. همچنین با استفاده از نتایج مدل بارش رواناب مورد نظر، دبی های 11 زیر حوضه روندیابی شده و روندیابی نشده بدست آمد. اثر روندیابی و میزان مشارکت زیر حوضه های مختلف روی دبی سیل تعیین گردید. سپس، اولویت بندی سیل خیزی زیر حوضه های حوضه آبریز رودخانه خرسان با استفاده از روش حذف انفرادی و برای دوره بازگشت های 20و50و100 سال صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که میزان مشارکت زیر حوضه ها در دبی خروجی کل حوضه تنها تحت تاثیر مساحت و دبی اوج زیر حوضه نمی باشد و عواملی مانند موقعیت مکانی زیر حوضه ها، فاصله تا خروجی و نقش روندیابی در رودخانه اصلی تاثیر بسزایی در سیل خیز بودن زیر حوضه ها دارند. با تغییر در دوره بازگشت های مختلف، تغییر اندکی در اولویت بندی سیل خیزی زیر حوضه ها دیده شد.

کلیدواژه ها:

سیل خیزی ، مدل بارش رواناب ، سامانه اطلاعات جغرافیایی ، حوضه آبریز رودخانه خرسان