بررسی و مقایسه سیر تکامل انسان از دیدگاه مولانا و روان شناسان انسان گرا

توجه به انسان و شناسایی ابعاد وجودی او از گذشته های بسیار دور همواره در مذاهب ومکاتب و فرهنگ های مختلف از مذاهب هند تا فلسفهیونان و اندیشه های اصیل اسلامی گرفته تا عصر حاضر ،همواره مورد نظر بوده است. روان شناسی انسانی در مشرق زمین، ریشه های ژرفی داشتهاز جمله در اندیشه ها وآراء جلال الدین محمد مولوی ،شاعر پر آوازه قرن هفتم هجری در کتاب مثنوی ،انسان در تمامی ابعاد وجودیش موردبررسی قرار می گیرد.مثنوی یکی از عالی ترین منابع شهودگرایی وعرفان مثبت است.از دیدگاه مولانا ، آن چه مایه ی تعالی وتکامل بشر است، در وجود خود او نهفتهاست و مراحل این سیر تعالی و تکامل را از جمادی آغاز می کند تا به مرتبه حیوانی می رسد و از آن پس به سوی مرحله انسانی و سر انجام درنوک قله ی تکامل که نفس مطمینه و نفس ملکی دست می یابد.کارل راجرز روان شناس مشهور انسان گرا نیز معتقد است که هرکس باید برتجربه های تکیه کند واین تنها واقعیتی است که هر فرد می تواند از طریق آن خود را بشناسد.اوتحت تاثیر نظریه گرایش ذاتی انسان برای رشدوتکامل به این نتیجه رسید که آدمی گرایش به خود شکوفایی دارد.یعنی تحقق بخشی یا شکوفاسازی تمام توانایی های موجود در انسان و معتقداست هرچه فاصله ی بین خود آرمانی و خود واقعی کمتر باشد ، شخص احساس رضایت بیشتری می کند و این همان مفهمومی است که مولانا ازآن به نفس مطمینه تعبیر می کند.برطبق الگوی راجرز تکامل انسان از نیازهای فیزلوژیک که به تعبیر مولانا همان مرحله حیوانی است آغاز می گردد وبعد به مرحله انسانی می رودتا اینکه در اوج قله ی کمال، مرحله تحقق به خویشتن باخود شکوفایی می رسد که مولانا آن مرتبه را نفس مطمینه ونفس ملکی می داند. دراینمقاله تلاش برآن است بانگاهی اجمالی به آراء و نظریات هر دو دانشمند به مقایسه ی سیر تکامل وتعالی انسان از نظرگاه دانشمندان وفیلسوفانایرانی اسلامی و دانشمندان غرب پرداخته شود.

کلیدواژه ها:

مولانا ، انسان گرایی ، انسان کامل ، خود شکوفایی ، نفس مطمینه