بررسی وضعیت خشکسالی پهنه های اقلیمی استان خراسان جنوبی با استفاده از تکنیک های آماری

شناسایی عوامل و عناصر اصلی سازنده اقلیم هر منطقه ای می تواند در تعیین پتانسیل های اقلیمی آن منطقه بسیار موثر واقع شود. خشکسالی نیز یک پدیده آب و هوایی است که احتمال وقوع این پدیده در همه نقاط کره زمین و با هر شرایط اقلیمی وجود دارد. بر این اساس شناسایی پهنه های اقلیمی استان خراسان جنوبی و سیستم های پایش در تدوین طرح های مقابله با خشکسالی و مدیریت آن از اهمیت زیادی برخوردار هستند. در راستای تبیین دقیق نواحی اقلیمی این استان، روش های آماری تحلیل مولفه های اصلی و تحلیل خوشه ای مورد استفاده قرار گرفته است. بدین منظور تعداد 33 متغیر اقلیمی از 10 ایستگاه همدید استان انتخاب گردید. بررسی عناصر اقلیمی براساس تحلیل مولفه های اصلی نشان داد که اقلیم استان ساخته شده از شش مولفه (بارش، ابری و رطوبت، بادی و غبار، دما، یخبندان و فشار) است که عوامل بارشی، ابری و رطوبت، به تنهایی نزدیک به 63 درصد رفتار اقلیمی استان خراسان جنوبی را تبیین می نمایند. مولفه های یاد شده استان خراسان جنوبی را به شش ناحیه اقلیمی مجزا تقسیم می کند. همچنین نتایج استفاده از شاخص های خشکسالی (PN، DI ، SPI و ZSI) بر روی ایستگاه نماینده ی هر ناحیه ی اقلیمی نشان داد که بیشترین وقوع خشکسالی براساس شاخص PN مربوط به ایستگاه نهبندان و براساس شاخص DI مربوط به ایستگاه فردوس و براساس شاخص SPI و ZSI مربوط به ایستگاه زهان است. براساس شاخص های متعدد شدیدترین خشکسالی ها در ایستگاه خور بیرجند روی داده است.

کلیدواژه ها:

پهنه بندی اقلیمی ، خراسان جنوبی ، تحلیل عاملی ، تحلیل خوشه ای ، شاخص های خشکسالی