شناخت و تحلیل واحدهای فضایی روستاهای منطقه «اوباتو» (میدان مطالعه استان کردستان، شهرستان دیواندره)

اوباتو به بخشهای شمالی شهرستان دیواندره در استان کردستان اطلاق می شود. از آنجا که این منطقه دارای بیشترین ارتفاع از سطح دریاست می توان آنرا را بام ایران لقب داد . این منطقه مسکونی به علت شرا یط و ویژگیهای بیوکلیماتیکی و ژئوپلیتیکی دارای شاخصه های فضایی ویژه است. زندگی روستاییان اوباتو به علت ترکیب دوسویه با معیشت و شرایط جغرافیایی، سلولهای فضایی مختص به خود دارد. هرچند که کوچ فصلی دام و انسان و ایجاد زیستگاهای موقت تابستانی از ویژگیهای مناطق مذکور است اما این مقاله در پی شناخت شاخصهای فضایی زندگی دائم در منطقه فوق است . این پژوهش با استفاده از تحقیقات میدانی، مشاهده مستقیم و روشهای پلانیمتری در پی شن اخت واحدهای فضایی مجتمعهای زیستی «اوباتو» است .نتایج پژوهشهای اولیه نشانگر کلاسبندی دسته های فضایی عمده ذیل است: الف : فضاهای در ارتباط با سکونت به عنوان شکل غالب واحد های فضایی ب : فضاهای در ارتباط با زندگی جمعی و فضاهای پاسخده به نیازهای اجتماعی انسان ج : فضاهای در ارتباط با معیشت و مشاغل کشاورزی- دامداری به منظور شناخت سلولهای فضایی گروههای فوق؛ به مهمترین زیرگروههای هربخش به عنوان یافته های پژوهش اشاره می شود: تیپ کلی فضاهای مسکونی ( گروه الف ) بیشتر دارای فرم U و L شکل بوده که دو یا سه طرف حیاط را اشغال می نمایند . حیاط این خانه ها دارای عملکرد متمایزی از حیاط های مرکزی است. مهمترین فضاهای در ارتباط با سکونت عبارتند از نشیمن های چهارکول(چهارستون) با مرکزیت آتشدان، دیواخان، سرتنور، پیشخانه، ناودریا (هشتی) و بن مالی. از سلولهای فضایی در ارتباط با زندگی جمعی و محل اجتماعات می توان به کانی، پشتبام خانه های مرکز روستا و پشت بام زاغه ها ، حوض و حوضخانه، خرمن ، کپر و ... اشاره نمود. سلولهای فضایی در ارتباط با معیشت عبارتند از کوتان، زاغه، پچه، مولگه، چپر، کولانه، کلاوه و بندها.

کلیدواژه ها:

معماری سنتی ، گونه شناسی معماری ، معماری کردستان ، معماری برونگرا ، واحدهای فضایی