ابعاد ژئواکونومیکی مدیریت انرژی منطقه خزر و امنیت انرژی ایران

منطقه خزر یکی از مناطق مهم ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیک جهان به لحاظ وجود منابع غنی انرژی، عبور شریان های حیاتی انرژی و قرار گرفتن بازیگران مؤثر منطقه ای و فرامنطقه ای پیرامون آن است. در مناسبات ژئوپلیتیکی حوزه انرژی، دریای خزر و خلیج فارس نقش غیرقابل انکاری در تأمین انرژی جهانی ایفا میکنند و بسیاری از برآوردهای بین المللی حاکی از افزایش اهمیت منطقه خزر در آینده بازار جهانی انرژی طی دهه های آتی است. این منطقه به واسطه ظرفیتی که برای تبدیل شدن به حوزه صادرات نفت و گاز طبیعی دارد، در دهه های اخیر برای بازارهای جهانی انرژی حایز اهمیت شده است و حضور شرکت های بین المللی و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای در این حوزه را می توان از این منظر توجیه کرد. ایران نیز به عنوان یکی از بازیگران مهم این حوزه از موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی ممتاز و مزیت های فراوانی نظیر دسترسی به آب های آزاد و قرار گرفتن در مسیر کریدور شمال به جنوب برخوردار است که با بهره گیری از آن ها می تواند مدیریت انرژی این منطقه را بر عهده گیرد. با این حال نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که ایران به رغم مزیت های گسترده تا کنون نتوانسته از ظرفیت های خود به خوبی استفاده نماید و در برداشت از منابع نفت و گاز دریای خزر موفق ظاهر نشده است؛ حال آنکه سایر رقبا با حداکثر توان در حال برداشت نفت و گاز از دریای خزر هستند. از این رو لازم است که با برنامه ریزی، دیپلماسی فعال و سیاست گذاری مناسب و همسو از سوی وزارت نفت و وزارت خارجه و نیز سرمایه گذاری در اکتشاف و توسعه میادین نفت و گاز حوزه خزر، سهم ایران از این منطقه افزایش یابد که در این صورت امنیت انرژی و به تبع آن امنیت ملی ایران نیز بهبود خواهد یافت.

کلیدواژه ها:

دریای خزر ، امنیت انرژی ، ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک