بررسی آرایه های کتیبه مسجد جامع تبریز

کتیبه های گچی به دلیل قابلیت های منحصر به گچ، دارای ارزش و اعتبار ویژه ای هستند و به نسبت به مصالح دیگر، پرکار، دقیق تر و متنوع تر می باشد. در فرهنگ و هنر ایرانی خطاطی و خوشنویسی جایگاه خاصی داشته است. یکی از شاخه های عمده ی خوشنویسی، کتیبه نگاری است. کتیبه نگاری نیز همچون سایرشاخه های هنری در طول حیات خود همواره فراز و نشیب داشته، اما با توجه به درون مایه و نقش هویت بخشی اش، همواره در همه ی دوره های تاریخی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. اهمیت ترکیب در خوشنویسی چنان است که اگر کسی، تک تک حروف را به خوبی بنویسد اما نتواند آنها را به نحو مطلوب ترکیب نماید مسلما نمی تواند مجموعه ی زیبا ابجاد کند؛ لذا جایگزینی و انتخاب صحیح نوع کلمات و حروف، در ترکیب کلی خوشنویسی نقش ویژه ای دارد. اولین اصل از اصول دوازده گانه خوشنویسی، ترکیب است. ترکیب عبارت است از آمیزش معتدل و موافق حرف، کلمه، جمله، سطر و دوسطر با هم و بیشتر و خوبی اوضاع کلی آنها، به طوری که خوش آیند طبع سلیم و ذوق مستقیم گردد. ترکیب گره ها حروف و کلمات را به هم پیوند می دهند و سرتاسر کتیبه را همچون تار و پود به هم متصل و یکپارچه می نمایند. مسجد جامع تبریز با توجه به اینکه یکی از مساجد نادری است که آثار هنری چند سده را در دوره های مختلف در خود جای داده است. از نظر مقایسه ارزش های هنری دوره های مختلف با همدیگر بسیار مورد اهمیت است. در پژوهشی حاضر که از نوع هدف کاربردی و با روش توصیفی- تحلیلی انجام گردید و سعی بر این است که به بررسی کتیبه مسجد جامعه تبریز پرداخته تا اطلاعات کاملی از نحوه آثار کتیبه ای و نقش مایه ای در این مسجد مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مسجد جامع تبریز ، محراب ، تناسب ، کتیبه ، ترکیب