نقش مدیریت شهری بر احساس امنیت و رضایتمندی زنان از فضاهای شهری شبانه (نمونه موردی: میدان هروی منطقه 4 شهرداری شهر تهران)

افزایش رضایتمندی زنان و امنیت اجتماعی در فضاهای شهری یکی از چالش های حرفه شهرسازی بوده و نظریات بسیاری بر مبنای شرایط وتجربیات مختلف مطرح شده است. امروزه با توسعه روزافزون شهرهای کوچک و بزرگ و فاقد فضاهای شهری مطلوب، سازگاری محلات مسکونی و فضاهای عمومی آنها با نیازهای ساکنان مورد توجه کارشناسان و مدیران شهری قرار گرفته است. گرایش انسان به زندگی در شهر با میل بشر برای رفاه و امنیت تبیین شده است (پاندز، 1390) فضاهای باز دربرآورده ساختن نیازهای اجتماعی و فردی ساکنان نقش منحصر به فردی دارند. این فضاها بخش عمده ای از زمان و محیط زندگی روزمره ساکنان را به خود اختصاص می دهد. بنابراین با توجه به حضور مداوم افراد در آن، فضاهای باز باید با نیازهای اجتماعی و فردی سازگاری داشته باشد و ضمن جبران خلاء ارتباط آن ها، رضایتمندی ساکنین را جلب نماید. در این میان شهروندان به عنوان فعالان عرصه عمومی و کاربران فضاهای شهری در این بستر به تعامل و کنش مشغول اند. طبیعی است رضایتمندی آنان از این فضاها بر تعاملات اجتماعی آنها تأثیرگذار خواهد بود. از طرفی دیگر امنیت یکی از حقوق شهروندی و پیش نیازی برای ابقا و ارتقاء رفاه و سلامت شهروندان و داشتن زندگی مطلوب در شهرها می باشد. در این میان نادیده انگاری ارزش های اجتماعی، فرهنگی و هویتی نهفته در فضای شهری و تأکید صرف بر ادراکات ذهنی طراحان شهری یا معماران، سبب شکل گیری فضاهای مردم گریز در ساختار شهری شده است که توانمندی مورد انتظار را نخواهد داشت تا پاسخگو نیازهای مردم بخصوص زنان و منعطف در برابر رفتارهای شهروندان باشد. در پژوهش حاضر منظور از امنیت، امنیت اجتماعی و منظور از احساس امنیت اجتماعی زنان، حالت درونی و جنبه ی ذهنی از امنیت است که زنان بخصوص در شب و در برقراری ارتباط با دیگر افراد جامعه و در فضای عمومی شهر احساس می کنند. اگر در نتیجه ی فرآیند طراحی شهری، فضایی با ویژگی های کالبدی مناسب که در خور عنوان فضای شهری امن و قابل دفاع است، خلق نشود، استفاده کننده گان از این فضاها و به طور اخص زنان همواره در این فضاها ترس از وقوع جرم و در نتیجه نارضایتی زنان را در پی خواهند داشت که این امر در ادامه عدم حضور زنان درفضاهای باز عمومی، محلات مسکونی و ... را به دنبال داشته و مسبب آثار زیان باری مانند کاهش سرزندگی فضاهای عمومی و اختلال در کیفیت طراحی شهری می گردد و موجبات کاهش نظارت اجتماعی و نهایتاً ناامنی هرچه بیشتر و نارضایتی از این فضاهای شهری را در پی خواهد داشت. در این پژوهش میدان هروی منطقه 3 شهرداری شهر تهران به عنوان نمونه موردی انتخاب شده و سعی بر آن است که ضمن انجام مطالعه و بررسی نظری تجارب مرتبط، در محدوده مورد نظر به بررسی نقش مدیریت شهری بر احساس امنیت و رضایتمندی زنان از فضاهای شهری شبانه پرداخته می شود فرضیه ی اصلی عبارت است از این که به نظر می رسد بین نقش مدیریت شهری موجود در فضای شهری و احساس امنیت و رضایتمندی درک شده ی زنان از فضای میدان هروی رابطه مستقیمی وجود دارد. تجزیه و تحلیل مذکور نشان می دهد هرچه میزان نور و روشنایی در پهنه مورد مطالعه بیشتر بوده میزان احساس امنیت و رضایتمندی زنان از افزایش چشمگیری برخوردار بوده است. لذا می توان گفت با افزایش رونق و حیات شبانه از طریق کاربری ها و فعالیت های دایر در شب و نظارت ناشی از وجود آنها، زنان بیشتری در فضا حضور پیدا کرده و به دنبال آن ارتقا امنیت اجتماعی و رضایتمندی زنان در شب نیز احساس خواهد شد.

کلیدواژه ها:

احساس امنیت ، زنان ، فضاهای باز عمومی ، رضایتمندی ، مدیریت شهری ، میدان هروی