معیارهای پایداری منابع طبیعی و زیست محیطی در مناطق روستایی ایران بر اساس توانها، محدودیتها و مخاطرات انسانی

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، برنامهریزی روستایی به عنوان یکی از برنامههای مهم و راهبردی در توسعه پایدار آن محسوب میشود. زیرا به اعتقاد اکثر کارشناسان ریشهی بسیاری از مشکلات از جمله فقر، نابرابری منطقهای، مهاجرت، ناهنجاریهای اجتماعی، حاشیهنشینی، تخریب منابع طبیعی و زیستی در این سکونتگاهها قرار دارد. در این بین به دلیل آنکه مشاغل روستایی وابسته به زمین و منابع طبیعی میباشد و همچنین بخش کشاورزی نیز به دلیل آنکه امروزه با چالشهایی همچون اتلاف انرژی و تخریب مراتع و جنگل، فرسایش خاک، استفاده زیاد از کودهای شیمیایی و سموم و بسیاری از مشکلات طبیعی و زیستی را با خود به همراه دارد، از اهمیت زیادی در برنامهریزی روستایی برخوردار میباشد. از اینرو پرداختن به موضوع پایداری منابع طبیعی و زیست محیطی در این پهنه از سکونتگاههای انسانی با استفاده از معیارهای مناسب و علمی در این رابطه، از الزامات برنامهریزی توسعه پایدار میباشد. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی پایداری و ناپایداری منابع طبیعی و زیستی در روستاها، اقدام به گردآوری و دستهبندی معیارهای مربوط به آن کرده است. این پژوهش با بهرهگیری از مطالعات گذشته و نظرات متخصصین و تجمیع نظر کارشناسان و اساتید دانشگاهی، سه معیار توانهای طبیعیو زیست محیطی، محدودیتهای منابع طبیعی و زیست محیطی و همچنین مخاطرات انسانی را شناسایی و دستهبندی کرده است. هدف از این دستهبندی، سنجش مطلوب و موثر به منظور آگاهی از وضع موجود محدوده مورد مطالعه از نظر پتانسیلهای منابع طبیعی و زیست محیطی و همچنین محدودیتهای جغرافیایی و طبیعی میباشد. معیار مخاطرات انسانی نیز به منظور ارزیابی فعالیتهای مخاطرهآمیز انسان در محیط طبیعی پیرامون خود، دستهبندی شده است. هر یک از این سه معیار دارای زیرمعیارهایی میباشند که معیار توانها دارای 15زیر معیار، معیار محدودیتها دارای 12 زیرمعیار و معیار مخاطرات انسانی دارای 19 زیر معیار میباشد.

کلیدواژه ها:

روستا ، توسعه پایدار ، توسعه پایدار روستایی ، معیارهای پایداری منابع طبیعی و زیست محیطی ، ایران