تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی سکونتگاههای روستایی استان گیلان با استفاده از GIS

خطر به طور بالقوه انسانها را تهدید میکند، از این رو شناسایی و مقابله با مخاطرات طبیعی از ضروریترین نیازهای زندگی در سکونتگاه های روستایی است. کشور ما ایران به دلیل گستردگی، دارای تنوع آب و هوایی و شرایط مختلف محیطی است که زمینه وقوع بسیاری از بلایای طبیعی را درآن فراهم ساخته است. مخاطرات طبیعی به ویژه زلزله و سیل، بسیاری از سکونتگاههای روستایی استان گیلان را تهدید میکند. این مقاله با هدف پهنه بندی مخاطرات طبیعی استان گیلان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، درصدد تحلیل این مخاطرات (زلزله و سیل) و مدیریت ریسک آنها در سکونتگاههای روستایی استان گیلان میباشد. پژوهش حاظر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی - تحلیلی است. اطلاعات پایه این پژوهش از طریق مطالعات اولیه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن روستاهای استان گیلان به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که /3 83 درصد سکونتگاههای روستای استان گیلان که عمدتاً در بخش کوهپایهای و کوهستانی استان واقع شدهاند، در پهنه خطر زلزله نسبتاً بالا و بالا استقرار یافتهاند. همچنین 320 روستا در حریم 1000 متری خطر گسل زلزله قرار گرفتهاند که بیشتر این روستاها با /6 56 درصد در ناحیه شرقی استان گیلان و شهرستانهای رودسر، املش، لاهیجان و سیاهکل واقع شدهاست. خطر سیل بیشتر سکونتگاههای روستایی بخش جلگهای استان گیلان را تهدید میکند به طوری که از مجموع روستاهای این استان 1160 روستا یعنی /6 45 درصد، در خطر سیل قرار دارند که اکثراً در شهرستانهای رودسر، لاهیجان، آستانه اشرفیه، رشت، بندر انزلی، صومعه سرا، تالش و رضوانشهر میباشد. بر این اساس رعایت اصول فنی و مهندسی ساختمان در ساخت و سازهای جدید، جلوگیری از هر گونه ساخت و ساز در پهنههای خطر نسبتاً بالا و بالا، جلوگیری از گسترش کالبدی روستاهای بخش کوهپایهای و کوهستانی در پهنههای خطر (اراضی با شیبهای تند) و روستاهای بخش جلگهای درحریم سیل و رودخانهها از جمله مهمترین راهکارهای مقابله با مخاطرات طبیعی در سکونتگاههای روستایی استان گیلان میباشد.

کلیدواژه ها:

مخاطرات طبیعی ، پهنه بندی ، تحلیل فضایی ، مدیریت ریسک ، سکونتگاههای روستایی ، استان گیلان