بررسی خصوصیات زراعی و عملکرد لاین‌های نخود الیت بهاره در شرایط دیم

این تحقیق به منظور بررسی و انتخاب لاین‌های دارای صفات زراعی مناسب، پر‌محصول و سازگار به شرایط دیم در سه منطقه شیروان (خراسان شمالی)، مراغه و کردستان اجرا گردید. هرآزمایش شامل 35 لاین و یک شاهد محلی (در هر منطقه) بوده و به صورت خزانه مشاهده‌ای در دو تکرار کشت گردید. موارد ثبت شده عمدتاً شامل تاریخ سبز شدن، درصد پوشش، زمان گلدهی، ارتفاع بوته، تاریخ رسیدگی، و بیماریها بوده و پس از برداشت نیز عملکرد هر کرت و وزن صددانه اندازه‌گیری گردید. تجزیه آماری مربوطه با استفاده از برنامه‌های رایانه‌ای صورت گرفت. نتایج نشان داد که در ایستگاه مراغه از لحاظ کلیه صفات ثبت شده به استثناء صفت ارتفاع، اختلاف آماری قابل ملاحظه‌ای وجود نداشت. بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به لاین شماره 33 ( FLIP82-150C ) با میانگین 943 کیلوگرم در هکتار و کمترین میزان عملکرد دانه مربوط به لاین شماره 2 FLIP 97-118C)) با میانگین 273 کیلوگرم در هکتار بود. در ایستگاه شیروان بین لاین‌ها از لحاظ کلیه صفات مورد آزمایش به استثناء صفت ارتفاع بوته، اختلاف آماری معنی‌دار در سطح یک درصد وجود داشت. بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به لاین شماره 10 (FLIP 98-91C) با میانگین 787 کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه رقم شاهد محلی نیز 495 کیلوگرم در هکتار بود. در ایستگاه سارال کردستان، بین لاین‌ها از لحاظ کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف آماری بسیار معنی‌دار (در سطح یک درصد) وجود داشت. میانگین عملکرد رقم شاهد محلی 600 کیلوگرم در هکتار و بیشترین و کمترین میزان میانگین عملکرد به ترتیب مربوط به لاین FLIP 00-17C با 610 کیلوگرم در هکتار و لاین FLIP 97-219C با 269 کیلوگرم در هکتار بود. بین میانگین ژنوتیپ‌ها در سه منطقه، در مورد کلیه صفات ثبت شده اختلاف آماری قابل ملاحظه‌ای در سطح یک درصد وجود دارد. در بررسی میانگین عملکرد لاین‌ها در سه منطقه،لاین شماره 11 (FLIP98-106C ) با میانگین عملکرد 672 و لاین شماره 19 (FLIP 00-24C ) با میانگین 671 کیلوگرم در هکتار درکلاس A قرار گرفتند. کمترین میانگین عملکرد نیز مربوط به لاین شماره 1 ( FLIP 97-116C ) به مقدار 262 کیلوگرم در هکتار بود. اما در بررسی اثرات متقابل، با توجه به وجود معنی‌داری زیاد ( در سطح 1%) اثر متقابل ژنوتیپ و مکان روند برتری لاین‌ها در مناطق مختلف یکسان نبوده و بیشترین میزان عملکرد دانه، مربوط به لاین شماره 33 در مراغه با میانگین عملکرد 943/5 کیلوگرم در هکتار بوده است. پس از آن نیز لاین‌های 7 و 19 با میانگین 835 کییلوگرم در هکتار دارای بیشترین میزان عملکرد بودند. در حالی‌که در ایستگاه‌های شیروان و کردستان به ترتیب لاین‌های 10 و 16 برتر بودند.

کلیدواژه ها:

نخود بهاره ، لاینهای الیت ، عملکرد دانه ، شیروان ، مراغه ، کردستان