بررسی وضعیت هیدرولیکی شبکه آبیاری حمیدیه و قدس در اثر رسوبگذاری و ارائه راهکارهایی جهت کاهش ته نشینی رسوب درکانالها

شبکه آبیاری حمیدیه و قدس که به عنوان یکی از قدیمی ترین شبکه های آبیاری موجود در ایران مطرح می باشد متأسفانه بدلیل وضعیت توپوگرافی منطقه و بهره برداری نامناسب از آن با رسوبگذاری شدید مواجه بوده بطوریکه سالانه هزینه های زیادی صرف لایروبی، دفع و مبارزه با عوارض ناشی از رسوبگذاری در آن شبکه می شود. در این مقاله سعی شده ضمن بررسی شرایط هیدرولیکی حاکم بر شبکه مذکور، راهکارهایی جهت جلوگیری از ته نشینی رسوب در کانالها ارائه گردد . بدین منظور تعداد ١٤ ایستگاه مطالعاتی در سطح شبکه تعیین گردید و از آذر ماه ١٣٨١ لغایت تیر ماه ١٣٨٢ بصورت ماهیانه اندازه گیریها، نمونه برداریها و آز مایشات لازم صورت پذیرفت . در نهایت با تعداد ١١٦ مورد اندازه گیری سرعت، دبی، شیب سطح آب و برداشت مقطع عرضی، ١٠٨ مورد نمونه برداری آب و رسوب، و تعداد ٢٨١ مورد آزمایش تعیین غلظت و دانه بندی بر روی رسوبات برداشت شده از شبکه، و مطالعه تغییرات سطح مقطع، ضریب زبری ، ظرفیت انتقال و سرعت جریان آب در کانالها در اثر رسوبگذاری، چگونگی کاهش رسوبگذاری در کانالها بواسطه کنترل تراز آب و نیز نحوه آبگیری مناسب با استفاده از مونیتورینگ رسوب در کانالها مورد بررسی قرار گرفت . این بررسیها نشان میدهد که ت هنشینی رسوبات، ضریب زبری مانینگ در کانالهای بتنی و خاکی را به ترتیب ٨٩ و ٧٣ درصد افزایش و ظرفیت انتقال جریان در کانالها را به طور متوسط ٣٥ درصد کاهش داده است که این رقم در برخی مقاطع حتی تا ٥٠ درصد هم مشاهده گردید. همچنین انداز هگیریها نشان میدهد که با پایین بردن تراز آب در کاناله ا، می توان سرعت جریان آب را تا حد سرعت غیررسوبگذار افزایش داده و در کانالها شرایط غیررسوبگذار را فراهم نمود . نظر به اینکه با عدم آبگیری در مواقع سیلابی م یتوان مقدار رسوبگذاری در شبکه را به طور قابل توجهی کاهش داد، نتایج اندازه گیریهای انجام شده در تحقیق حاضر نشان می دهد که چنانچه در ٤ روز از سال 81-٨٢ که غلظت رسوب رودخانه بالا بوده است آبگیری انجام نمیشد، مقدار سوبات ورودی به شبکه ٣٣ درصد کاهش پیدا میکرد.

کلیدواژه ها:

وضعیت هیدرولیکی ، شبکه آبیاری ، رسوبگذاری ، مونیتورینگ رسوب