بررسی ضوابط شهرسازی و ساختمانی در قیاس با روش کدبندی فرم محور

ازیک قرن پیش که برای اولین باردرقوانین ایران به مقرراتی برای توسعه وعمران اشاره شد، تاکنون قوانین نه تماماً باهدف سامان بخشیدن به توسعه کالبدی، بلکه بیشتردررویارویی بامشکلات ناشی ازتوسعه پرشتاب وبرای رفع مقطعی وموضعی آنها، بدون توجه به مطالعه بسترهایکالبدی موجودوبیشتردرباره ضوابط غیراختصاصی شهرسازی باپیشنهاد دستگاههای اجرایی مختلف به تصویب مراجع ذیربط رسیده ومجموعهبزرگی ازمقررات پراکنده، ناهماهنگ، نارسا ودارای تناقضات آشکاررابه وجودآورده است. این درحالی است که ضوابط شهرسازی وساختمانی، نظام فضایی و کالبدی شهرراتعریف میکنند؛ اما به اهمیت نقش وتأثیرگذاری آنها کمترتوجه شده است. آشفتگی فضایی وکالبدی شهرها باسابقه برخورداری حدود چهار دهه از طرح های توسعه شهری و ضوابط شهرسازی و ساختمانی، تبدیل عرصه های شهری به مکان هایی غیر انسانی،ناآشنا و دافع، اغتشاش درسیمای حجمی و نظم بصری درعین شکلگیری بافتهای شهری مشابه و بیهویت گواه براین مدعاست. با توجه به این مسائل، ضرورت روشی جایگزین و تکمیلی برای تدوین ضوابط شهرسازی و ساختمانی احساس می شود. دردنیای امروز کدبندی فرم محور به عنوان تکامل یافتهترین روش تدوین ضوابط مورد استقبال قرارگرفتهاست. این روش به خاطر تأکید برزمینهگرایی وانطباق با شرایط بومیومحلی وهمچنین اولویت قراردادن فرم کالبدی شهرها، میتواند برای دستیابی به محیطهای ساخته شده بافرم مطلوب بکار رود. این مقاله باهدف بررسی نواقص وکمبودهایی ضوابط شهرسازی وساختمانی درایران ودرمقابل آن، تبیین مفاهیم واصول سازنده کدهای فرم محور، این پرسش را مطرح میکند که آیااین کدها کارایی لازم برای رفع مسائل ومشکلات ضوابط شهرسازی وساختمانی رادارا میباشند؟ دراین راستا بااستفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی وشیوه مرورمتون واسناد کتابخانهای، ابتدا جایگاه انواع ضوابط شهرسازی وساختمانی درنظام هدایت وکنترل شهرهادرایران بررسی شده و سپس مسائل و مشکلات موجود درروند تهیه، تدوین و اجرای آنها موردنقدقرارگرفتهاست. درادامه با معرفی اصول ومعیارهای کدبندی فرم محور وقیاس باضوابط موجود، این نتیجه حاصل میشودکه این کدها میتوانند پاسخگوی چالشهای پیشروی ضوابط شهرسازی وساختمانی امروزما باشند.

کلیدواژه ها:

کدهای فرم محور ، ضوابط شهرسازی و ساختمانی ، فرم کالبدی ، گونه بندی