بررسی عوامل فنی ساخت و نقش در پارچه بافی سنتی خراسان جنوبی (تون بافی) مطالعه موردی روستاهای خراشاد ، گورید بالا، شورستان و خشک

پارچه بافی سنتی از دیرباز از زمینه های اشتغالزایی در میان روستاییان و عشایر می باشد که با توجه به نیاز و نحوه کاربردآن و بکارگیری نیروی خلاق در هر رده سنی بخصوص جوانان، و نیاز به امکانات اندک جهت بافت، نقش بسزایی در جامعه ونیز هنر دارد. این هنر، بنابر شرایط محیطی و محدودیت های ممکن در بسیاری از مناطق ناشناخته مانده و در بسیاری از نقاطدیگر منسوخ گردیده است. این پژوهش به چگونگی بافت حوله های سنتی _ تون بافی _ و نقوش آنها که از قدیم الایام درخراسان جنوبی بافته می شده و به دلیل تعطیلی این کارگاه ها در برخی مناطق، صرف ا این پژوهش در چهار روستا از جمله:خراشاد، گورید بالا، شورستان از حومه بیرجند و خشک از حومه قاین که در حال حاضر بیشتر پارچه بافی مرسوم استپرداخته، همچنین به معرفی اجزاء دستگاه و نحوه بافت یا پدال زدن برخی از نقوش، جهت ایجاد نقش اشاره شده است.تحقیق از نوع بنیادی، تحلیلی و توصیفی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی از طریق عکسبرداری از نمونه-های پارچه های موجود صورت گرفته و نتایج یافته ها نشان می دهد، نقش های به کار رفته در این مناطق هندسی بوده و شاملنقوش: ساده، کلو، گنتی، چغلبافت، خشتی، خشتی گلونیم گل، جگرناس و چپربافت که خود شامل: کجراه، هفت وهشتی،زیگزاگ، چشم چغوکی می باشد که هر کدام نیازمند نحوه بافت خودش است. همچنین نتایج حاصله نشان داده که این هنر ازدیر باز و به صورت نسل به نسل به آنها رسیده و به همین روش هم به دیگران آموزش داده می شود و مصارف بافته هایشان نیزجهت استفاده در منازل، جهیزیه عروس و در نهایت فروش می باشد. البته در برخی از روستاها مانند خراشاد به جنبه اقتصادیو فروش آنها بیشتر توجه شده است، همچنین ذوق و سلیقه هنرمند بافنده قابل ستودنی است چرا که با نگاه دقیق به طبیعتاطرافش توانسته است نقوش زیبا و متنوعی را روی پارچه ها بافته که در این میان به چشم چغوکی، خشتی و چغلی می تواناشاره نمود.

کلیدواژه ها:

پارچه بافی سنتی ، نقوش ، حوله بافی ، تون بافی ، خراسان جنوبی