ارزیابی مقدماتی مقاومت ارقام گندم به سن گندم Eurygaster integriceps Puton

سن گندم (Hem: Scutelleridae) Eurygaster integriceps یکی از مهم ترین آفات گندم در ایران محسوب می شود و سالانه خسارت کمی و کیفی قابل توجهی به این محصول وارد می کند. استفاده از ارقام مقاوم یک استراتژی موثر و مقرون به صرفه در مدیریت تلفیقی آفات برای حفاظت از محصولات زراعی در برابر این آفت به حساب می آید که منجر به کاهش استفاده از آفت کش ها می شود. به منظور ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های ندم نسبت به خسارت سن گندم ۱۵ ژنوتیپ (آذر ۲، الموت، اروند، بزوستایا، بیات،سرداری، سایسون،کراس شاهی، شعله، پیشگام، زاگرس، قدس، لاین ۷، لاین ۱۰ و MV-17) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه، ۴بلوک با مساحت ۸ متر مورد استفاده قرار گرفت و در هر بلوک ۱۵ ژنوتیپ به صورت دستی کشت گردید. فاصله بین بلوک ها و فاصله بین هر خط کشت ۵۰ سانتی متر و فاصله بین بوته ها در هر ردیف و عمق کاشت ۵ سانتی متر بوده است. ابتدا قفس های فلزی به ترتیب با طول، عرض و ارتفاع ۱۰۰×۳۰×۱۰۰ سانتی متر تهیه شده و برای محبوس کردن سن گندم با تور پارچه ای با سوراخ ریز پوشانده شده و در اواسط فروردین ماه تورهای فوق در مزرعه نصب شدند. ابتدا داخل همه قفس ها ( به جز تکرار شاهد) تعداد دو جفت حشره کامل سن گندم رها سازی گردید. نمونه برداری داخل قفس ها و پس از سه هفته تغذیه حشرات کامل سن گندم انجام شد. تخم های گذاشته شده توسط سن گندم داخل هر قفس جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ درصد خسارت برگ، درصد خسارت خوشه، تعداد تخم های گذاشته شده و میزان اضافه وزن سن های نر و ماده در اثر تغذیه سن مادر تفاوت بسیار معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین ژنوتیپ ها با استفاده از آزمون LSD نشان داد که لاین ۷ و رقم زاگرس بیشترین درصد خسارت برگ(کمترین مقاومت) و ارقام کراس شاهی، بزوستایا و MV-17 کمترین درصد خسارت برگ (بیشترین مقاومت) را دارند. از نظر تعداد تخم گذاشته شده توسط سن مادر بر روی ارقام مورد مطالعه، روی ارقام زاگرس و شعله بیشترین تعداد تخم (کمترین مقاومت) در ارقام زاگرس و لاین ۷ و کمترین در صد خسارت (بیشترین مقاومت) را داشتند. با توجه به ضرایب مقاومت ارقام گندم به سن بر اساس صفات مورد مطالعه و تجزیه خوشه ای، ارقام کراس شاهی و بزوستایا نسبت به خسارت سن گندم مقاوم و ارقام زاگرس و لاین ۷ حساس هستند. هم چنین، ارقام MV-17 و لاین ۱۰ در گروه نسبتا مقاوم و ارقام شعله ، قدس و اروند در گروه نسبتا حساس قرار گرفتند.

کلیدواژه ها:

سن گندم ، خسارت کمی ، مقاومت ، گندم ، ژنوتیپ