بازشناسی اصول پنهان شده و هویت دار معماری اسلامی در معماری دوران معاصر ایران

معماری همیشه و در همه حال تابع اصول و ضوابط معین و شناخته شده ای است و پیوندی استوار و ناگسستنی با فرهنگ، الگوهای رفتاری و ارزشهای جامعه داردو به همین دلیل است که سبک معماریهر دوره ،انعکاسی از فرهنگ و هنر آن دوره محسوب می شود، همچنانکه تغییرات در معماری با تغییراتی که در سایر عرصه های زندگی به وقوع می پیوندد متناسب است،و این تغییرات لازمه معماریپو یا و زنده است تا بتواند نیازهای جدید انسان را پاسخگو باشد. هر سبک جدید معماری بر اصول، روشها و سنتهای سبک های پیشین استوار است و به همین علت بین سبکهای گوناگون معماری درگذشته رابطه ای چنان محکم وجود دارد که مرزبندی در بین آنها دشوار به نظر می رسد. این نزدیکی اصول و روشها در بین سبکهای مختلف نشات گرفته از فرهنگ، سنن و الگوهای رفتاری مشابه افرادجامعه می باشد که با اندک تغییرات در شیوه های جدید زندگی و فرهنگ مردم که ریشه در زمان دارد،به علت پاسخگویی به نیازها جدید باعث به وجود آمدن سبکهای معماری می شده ،زمان همیشه درحرکت است و آن قومی موفق است که نیازهای معماری جامعه را درک کند و زمان و مکان جامعه خود را بشناسد، معماری همیشه و در همه حال با زمان همراه و هم قدم بوده است.سیر تاریخی و تحولاتمعماری ایران از نظر مفهوم فضا، اصول سازماندهی کالبدی و کیفیتهای ادراکی و بیان فضایی و معماری را م یتوان به دو گروه اصلی تقسیم نمود؛ معماری گذشته و اسلامی تا حدود نیم قرن پیش ومعماری جدید که از اواخر زمان قاجار تاکنون قابل مشاهده است. معماری ایران همانند یک زنجیره سالیان دراز به صورت پیوسته شکل می گرفت و این پیوستگی تا دوره صفوی و حتی قاجار نیز ادامهداشت. اما در طول یک قرن گذشته معماری معاصر ما بر اساس شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دچار بحران شده است. و تمایز دو معماری مذکور و بیگانگی معماری معاصر از سن تها و ارزش هایپایدار گذشته علی رغم سیرتکاملی چندین ساله نیزکاملا قابل محسوس و قابل ادراک است. معماری ایران یکی از غن یترین نمونه های معماری بومی با دستاوردهای فرمی و نیارشی قابل ذکر در جهان استکه درگذر از دوران تاریخ به یکی از نمون ههای موفق معماری مفهومی، معناگرا و عرفانی بدل شده است. قابل ذکر است فضاهای شهرهای ایران هم در طول سالیان متمادی تحت تاثیر آموزه ها و الگوهای فکری و هنری اسلام شکل گرفته اند که همواره اصول طراحی شهر اسلامی– تاریخی عمدتا به ارزش ها و اعتقادات فرهنگی اسلام کهریشه در ماهیت احکام اسلامی داشته است بستگی دارد. هم اکنون برای درک عصر حاضر و شناخت پیش بینی شهرها ، بایستی که به گذشته نگریست و چارچوب اصلی فرآیند توسعه آن را کشف و مسائلرادر مسیر تحولشان دنبال کرد؛ از این رو در مقاله حاضرسعی بر این است تا با بازگشت به به اصول و هویت گذشته و معماری و شهرسازی اسلامی به الگوها ونمادهایی برسیم که از طریق آنها به یک هویت وحدت یافته در معماری معاصر که همواره میراثی برای آیندگان بوده و همچنین نشان دهنده فرهنگ و هویت اسلامی- ایرانی مناسب با زمان پیشرو باشد، دست پیدا نماییم

کلیدواژه ها:

هویت ، معماری ، دوره اسلامی ، دوران معاصر ، معماری ایرانی