مدل سازی توزیع سرب در خاک سطحی زمین های کشاورزی حاشیه بزرگراه دزفول-اهواز با استفاده از ماشین های بردار پشتیبان

بررسی توزیع غلظت فلزات سنیگن، جهت پایش آلودگی خاک و حفظ کیفیت محیط زیست امری ضروری است. در این پژوهش، تغییرات غلظت سرب در خاک سطحی زمین های حاشیه بزرگراه دزفول-اهواز بررسی و ویژگی های خاک شناسی مؤثر بر آن تعیین شد. برای این منظور، نمونه برداری خاک از عمق 0 تا 10 سانتی متر بر روی خط مجاور با محور بزرگراه با سه نمونه یکسان به فواصل 15،40 و 100متری از حاشیه جاده انجام شد (مجموعاً 135 نمونه). سپس در هر نمونه خاک، غلظت کل سرب، ماده آلی، آهک، pH، هدایت الکتریکی (EC) و توزیع اندازه ای ذرات خاک (درصد رس، سیلت، شن ریز و خیلی ریز و درصد کل شن) اندازه گیری گردید. مدل سازی با استفاده از ماشین های بردار پشتیبان (SVMs) و رگرسیون چند متغیره (MLR) انجام شد. برای بررسی کارایی مدل ها نیز از برخی شاخص های آماری نظیر ضریب همبستگی (r)، ریشه میانیگین مربعات خطا (RMSE) و شاخص کارایی مدل (MEF) بین مقادیر اندازه گیری شده و برآورد شده، استفاده گردید. بررسی نتایج حاصل از انتخاب متغیر به روش SVMs نمایان گر آن بود که در فاصله 15 متری از جاده، پارامتر درصد آهک، در فاصله 45 متری درصد رس و در فاصله 45 تا 100 سانتی متری pH و سپس میزان درصد شن بیشترین ضریب اهمیت را در دریافت سرب داشتند. ضریب r و شاخص MEF برای برآورد سرب با استفاده از مدل SVM به ترتیب برابر 0/86 و 0/70 درصد بود، در حال یکه مقدار آنها برای مدل MLR برابر 0/62 و 0/38 درصد بود. بنابراین؛ براساس نتایج این پژوهش به نظر می رسد که بتوان ازماشین های بردار پشتیبان برای تعیین عوامل مؤثر بر دریافت سرب در خاک حاشیه جاده ها و مدل سازی تغییرات آن در خاک استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

آلاینده های خودرویی ، آلودگی خاک ، انتخاب متغیر ، فلزات سمی ، ماشین های بردار پشتیبان