جستجوی مفاهیم پایداری و اخلاق زیستمحیطی معاصر در آموزههای اسلامی

روند تحولات صنعتی قرن نوزدهم بعد از انقلاب صنعتی رشد فزاینده‏ای پیدا کرد و در نتیجه آن، حجم زیادی از آلودگی‏ها وارد محیط شد و خسارات زیادی به طبیعت وارد آمد. مفهوم سنتی توسعه که حول محور رشد اقتصادی دور می زد تا قبل از دهه 70 میلادی تفکر غالب در جهان‏را شکل می‏داد. در نتیجه، اکثر کشورها بی‏مهابا برای رشد اقتصادی بیشتر از طبیعت بهره گرفتند و به تبع آن خسارات جبران ناپذیری به طبیعت وارد گردید. از آن‏جا که کشور ایران هم از این بحران در امان نبوده، لزوم بازنگری عملکرد اخلاقی در زمینه محیط‏زیست احساس می‏شود. هدف از مقاله حاضر بررسی چرایی و چگونگی بروز این بحران و بررسی راه‏های برون‏رفت از آن با توجه به دیدگاههای اسلام بوده‏است. از آن‏جا که آگاهی از دستاوردهای سایر ملل می‏تواند کمک مؤثری برای درک بهتر و کاملتر و در نهایت تصمیم‏گیری بر مبنای دیدگاه‏های خودی باشد، ابتدا طی یک تحقیق تفسیری-تاریخی به بررسی روند شکل‏گیری مفاهیم زیست‏محیطی در غرب پرداخته شده و سپس نتایج آنها در آموزه‏های دینی –به طور خاص، اسلام- جستجو شده‏است. نتیجه به دست آمده حاکی از آن است که آموزه‏های اسلام دیدگاه‏های غربی‏را پوشش می‏دهد، و تعامل با دیدگاه‏های دینی می‏تواند به باز کردن افق‏های جدیدی در جهت تکمیل نظریات اخلاق زیست‏محیطی و اجرایی‏شدن آنها کمک کند.

کلیدواژه ها:

اخلاق زیست‏محیطی ، بوم‏شناسی اسلامی ، اسطوره‏گرایی ، انسان‏مداری ، طبیعت‏گرایی