درآمدی بر چیستی منظر فرهنگی و عوامل موثر بر آن

اصطلاح «منظر فرهنگی» از سال 1992 به طور رسمی وارد ادبیات میراث فرهنگی شد. طبق تعریف کمیته میراث جهانی، مناظر فرهنگی شامل آن دسته از اموال فرهنگی هستند که معرف آثار مشترک انسان و طبیعت باشند. این آثار نشان دهنده نحوه تاثیر الگوهای فرهنگی مردمان یک سرزمین بر بستر طبیعی خاص آن سرزمین با هدف به سامان نمودن جریان زندگی در مراتب، مقیاس ها و عرصه های گوناگون هستند. به این اعتبار مناظر فرهنگی در بردارنده نشانه های ارزشمندی از هویت و مزیت های خاص فرهنگی و طبیعی یک محدوده فرهنگی و سرزمینی هستند. تامل و تعمق در آثار گوناگون حاصل از همزیستی انسان و طبیعت در دوره های گذشته و استخراج الگوهای فرهنگی و ویژگی های طبیعی خاص سرزمین، می تواند راهنمای ارزشمند و قابل اتکا برای انسانی باشد که در دوره معاصر بدون توجه به ویژگی ها و مزیت های خاص سرزمین و به پشتوانه فناوری پیشرفته، در پی تغییر و دگرگونی محیط زیست خود برآمده است. در این نوشتار با هدف شناخت مفهوم منظر فرهنگی ضمن بررسی منابع مکتوب، ابتدا به پیشینه شکل گیری مفهوم منظر فرهنگی، تعاریف موجود و انواع گوناگون آن اشاره می شود. مقیاس های گوناگون تشکیل دهنده منظر فرهنگی ،نحوه تاثیر فرهنگ و طبیعت در تشکیل این مناظر و لزوم توجه به مناظر فرهنگی در دوره معاصر موضوعاتی هستند که در دیگر بخش های نوشتار مورد توجه قرار می گیرند. حاصل یادآوری این نکته است که در نظر داشتن اصول و الگوهای بنیادین فرهنگی و طبیعی سرزمین ومبنا قرار دادن آنها برای انجام هرگونه تغییر و تحول در محیط زیست انسان ها، متضمن ایجاد کیفیت حقیقی زندگی و موجد بستری مناسب برای رشد و تعالی ساکنان یک محدوده فرهنگی و سرزمینی خواهد بود، دراین راه رمزگشایی مناظر فرهنگی گامی بنیادین و اقدامی اساسی به شمار می آید.

کلیدواژه ها:

فرهنگ ، منظر ، انسان ، طبیعت ، تعامل