توده نفوذی جنوب بزمان، شاهدی از حاشیه فعال خرده قاره ایران مرکزی در زمان کرتاسه پسین

توده گرانیتوئیدی جنوب بزمان در شمال باختری ایرانشهر واقع شده و از نظر موقعیت زونهای ساختاری در امتداد نوار ولکانیک- پلوتونیک ارومیه- دختر است. این توده سن کرتاسه پسین داشته 72-81 میلیون سال و طیف ترکیبی گرانیت لوکوکرات، گرانودیوریت- دیوریت تا گابرو را نشان میدهد. از نکات مهم فراوانی هورنبلند و به مقدار کمتر بیوتیت در گرانیتوئیدهای منطقه است. در نمودارهای عنکبوتی غنیشدگی از LILE همچون U ،Th ،K ،Rb و تهیشدگی از HFSE مانند Ta و Nb ،Ti دیده میشود. مقدار نسبت (La/Yb)N از9/79-2/32 تغییر میکند که مشخص کننده شیب منفی در الگوی عناصر نادر خاکی نرمالیز شده است. با توجه به نمودارهای تغییرات و الگوی نرمالیز شده عناصر، فرایند تبلور تفریقی نقش مهمی در تحول ماگمایی و تنوع لیتولوژیکی گرانیتوئیدهای منطقه داشته است. اگرچه روند تغییرات برخی عناصر همچون Nb و Zr ،Yدرمقابل SiO2با شکلگیری گرانیتهای لوکوکرات از طریق تبلور تفریقی سازگار نیست. بعلاوه، تغییرات Th/La در مقابل SiO2 نقش آلایش پوستهای را نیز نشان داده و تحول گرانیتوئیدها را بر اساس فرایند AFC نشان میدهد. با توجه به اختصاصات لیتولوژیکی، کانیشناسی و ژئوشیمی عناصر اصلی، فرعی و نادر سنگهای منطقه در گروه گرانیتوئیدهای نوع I قوس آتشفشانی (حاشیه فعال قارهای) قرار میگیرند و شباهت زیادی به گرانیتوئیدهای تیپACG باربارین، 1999 دارند. این دادهها نشان میدهد که در زمان کرتاسه پسین، تحت تأثیر فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر حاشیه جنوبی اورازیا (جنوب خرده قاره ایران)، این منطقه به صورت یک حاشیه فعال عملکرده است و برخلاف دیگر نقاط نوار ارومیه - دختر که ماگماتیسم بارز ترسیر را نشان میدهد، در اینجا ماگماتیسم مرتبط با کرتاسه بوده و جایگاه تکتونوماگمایی آن احتمالاً متمایز از نوار ارومیه- دختر است

کلیدواژه ها:

گرانیتوئید ، تیپI/قوس آتشفشانی ، بزمان ، ایران