جایگاه مفهوم قرآنی قسط در طراحی شهری

یکی از اسماء حسنی خداوند متعال قائم به قسط است. او حقیقتی است که قیام به قسط کرده و همه موجودات را استعدادخداست از این رو پیامبران » قائم به قسط « وجودی عطا نموده است. انسان کامل هم که تجلی اسماء الهی است، مظهر اسم مبعوث شدند تا جامعه را به قسط برسانند تا استعدادهای وجودی هر فرد شکوفا و به کمال برسد. قسط بدین معناست که هرکس آنچه را لازمه کمال وجودیش است دریافت کند و بستر شکوفایی استعداد هر فرد فراهم شود. از آن جا که شهر بستر زندگی هر انسان و طراحی شهری فرآیند سازماندهی عناصر و اجزای شهر است، این پژوهش بازنمود مفهوم قسط را در طراحی شهری تبیین می کند؛ به طوریکه مبانی نظری پژوهش در دو بخش مطالعات معناشناسی قسط و مطالعات طراحی شهری در ابعاد سازنده کیفیت های طراحی شهری ارائه شده است. از روش معناشناسی برای تعیین مولفه های معنایی قسط استفاده شده و کیفیت های طراحی شهری به وسیله مطالعات کتابخانه ای در هفت بعد عملکردی، ریخت شناسی، اجتماعی، بصری، زمانی و ادراکی تبیین و دسته بندی شده و نمود هریک از کیفیت ها در ایجاد مولفه های سیزده گانه قسط )بسترهای مطلوب رشد و شکوفایی استعدادهای شهروندان، تعلیم، چارچوب ها و انضباط مدیریتی، مشارکت اجتماعی، عدالت، ادای حقوق شهروندان، رفاه اجتماعی، تکنولوژی و صنعت روز، محرومیت اجتماعی، برابری، امنیت، از بین رفتن ظلم، تعاملات اجتماعی( در طراحی شهری معرفی شده است. سپس با استفاده از مدل AHP مولفه های سیزده گانه قسط بر اساس پنج معیار اولویت بندی شده اند و با توجه به ارزش هرکدام، کیفیت های طراحی شهری امتیازدهی شده اند. نتیجه حاصله این است که کیفیت های طراحی شهری منتخب توسط مدل AHPعبارت اند از مطلوبیت کاربری، تنوع کارکردها و فعالیتها، مقیاس عملکردی مناسب، دسترسی مناسب، هویت، کارایی، اختلاط اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسانمداری، توسعه پایدار اجتماعی، حضور پذیری، همه شمولی، امنیت، خوانایی، ساختار، آسایش، راحتی، همسازی با طبیعت و پاکیزگی که به عنوان عوامل ایجاد کننده یک بستر مناسب، امکان تحقق قسط را در شهر برای شهروندان را فراهم می کند

کلیدواژه ها:

قسط ، معناشناسی ، ابعاد طراحی شهری ، کیفیت های طراحی شهری ، AHP