راهبردهای ساماندهی و توانمند سازی سکونت گاه های غیررسمی در جهت پایداری کالبدی و اجتماعی کلانشهرها (نمونه موردی: محله قلعه آبکوه در کلانشهر مشهد)

پیدایش و گسترش محلات اسیب پذیر در متن یا حاشیه شهرهای ایران نتیجه مستقیم روند شهرنشینی پرشتاب فرایند معاصر و نیز کارآمدی سیاست ها و طرح های توسعه شهری است. در کلانشهر مشهد به عنوان دومین شهر پرجمعیت ایران، در حدود 37 درصد جمعیت، معادل 892 هزار نفر در سکونتگاه های آسیب پذیر و مسئله دار ساکن هستند. در این میان محله قلعه آبکوه از جمله بافت های آسیب پذیر از نظر کالبدی و عملکردی است که به شکلی استثنایی در مرکز شهر و در مجاورت یکی از مرفه نشین ترین محلات شهری مشهد واقع است. از این رو هدف از این مقاله، تحلیلی راهبردی از رویکردهای بهینه ساماندهی و توانمندسازی بافت فرسوده محله قلعه آبکوه در شهر مشهد در جهت افزایش پایداری کالبدی و اجتماعی اینگونه بافت هاست. روش شناسی انجام این پژوهش از نظر هدف تحقیق، کاربردی، و از منظر چارچوب پژوهش، تحلیلی- توصیفی است که به شیوه پیمایشی و در سطح فوق الذکر انجامی شود. ابزار جمع آوری اطلاعات، مشاهدات میدانی و نیز پرسشنامه های محقق ساخته است که با نرم افزار SPSS و فاکترو آنالیز و با استفاده از آزمون آماری خی دو مورد تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش از نظریه مدل نیازهای انسانی جان لنگ و همچنین مدل تحلیلی SWOT برای تبیین سیاست های ساماندهی و توانمندسازی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که 86.6% از ساکنین تمایل به ادامه سکونت در این محله را دارند و حدود 35% از این افراد تمایل به شرکت در طرح های نوسازی و بهسازی محله را دارند. یافته های این پژوهش نشان می دهدف میزان مشارکت مردم در طرح های ساماندهی و توانمندسازی قلعه آبکوه می تواند نقطه مثبتی در جهت بهبود روند شرایط فعلی این محله بوده و سبب افزایش پایداری و احساس تعلق به مکان با مشارکت دادن ساکنین در امور محله را دارند. یافته های این پژوهش نشان می دهد، میزان مشارکت مردم در طرح های ساماندهی و توانمندسازی قلعه آبکوه می تواند نقطه مثبتی در جهت بهبود روند شرایط فعلی این محله بوده و سبب افزایش پایداری و احساس تعلق به مکان با مشارکت دادن ساکنین در امور محله و نیز افزایش منزلت اجتماعی و توانمندسازی آنها شود.

کلیدواژه ها:

پایداری ، سکونتگاه های غیررسمی ، ساماندهی ، توانمندسازی ، احساس تعلق به مکانف محله آبکوه