برنامه ریزی مدیریت پیشگیری و مقابله با زلزله در شهر

مدیریت بحران برای بهره گیری گسترده از کلیه عوامل موثر در بهینه سازی کاهش خسارات ناشی از بحران و مقابله بابحران پدید آمده است مدیریت بحران دارای چهار رکن اصلی است که شامل کاهش خسارات، آمادگی، واکنش و بازسازی و عادی سازی است. سیستم جامعه مدیریت بحران باید طوری برنامه ریزی نماید که منابع موجود را با مخاطرات موازنه کند تا بتواند بحران را کنترل نماید. لذا جهت مدیریت پیش گیری و مقابله با زلزله عمدتا با دو نوع برنامه ریزی ، که بصورت دراز مدت و موردی است می توان با یک بحران طبیعی مقابله نمود. برنامه ریزی دراز مدت، معمولا جهت پیشگیری تا پیش بینی و کم کردن عوارض درهر حادثه صورت می گیرد و برنامه ریزی موردی معمولا پس از وقوع هر حادثه و بسیار عجولانه و بنا بر شدت حادثه و بر اساس وضعیتهای پیش آمده انجام میشود . بطور کلی در مناطقی که همواره و بالقوه در معرض بلایای طبیعی قرار دارند، باید برنامه ریزی جهت پیشگیری و مقابله با این بلایا انجام شده و بایست در استراتژیهای کلی آن منطقه لحاظ شد و این برنامه ریزی ها باید در بالاترین سطح تتجرایی مورد توجه قرار گیرند. اساس در مواجهه با زلزله یا هر بلای طبیعی دیگری اقداماتی قبل و بعد از وقوع آن لازم الاجرا است که می توان آنها را به 5 مرحله تقسیم کرد. 1. پیشگیری و آمادگی 2. پیش بینی و اعلام خطر 3. امدادهای اولیه 4. اسکان موقت 5. بازسازی در این 5 مرحله، پیش گیری و آمادگی مهمترین مرحله می باشد، پس از آن مرحله پیش بینی و اعلام خطر اهمیت دارد و مرحله امداد در جایگاه سوم قرار می گیرد. مرحله بازسازی و اسکان موقت به ترتیب دارای اهمیت نسبی می باشند. مرحله پیشگیری و آمادگی شامل سه بخش 1. تعیین تشکیلات مورد نیاز 2. معرفی روشی جهت تعیین چارت سازمانی ستاد مدیریت بحران 3. اقدامات سازمان در مرحله پیش گیری و آمادگی می باشد الف – تعیین تشکیلات مورد نیاز بدنبال وقوع حادثه غیر مترقبه در سال های گذشته، ستادی بنام ستاد حوادث غیر مترقبه تشکیل و در این رابطه تجربیاتی حاصل شده است. محدوده فعالیت های این ستاد عبارتند از اقداماتی که پس از وقوع حادثه انجام میگیرند. برای ایجاد این می توان به این موارد اشاره کرد، 1- تصویب کلیات و لزوم تشکیل این سازمان توسط هیات دولت، 2- تشکیل کمیسیون کارشناسی جهت تعریف و طراحی چارت سازمانی و شرح وظایف، 3- تامین بودجه و و محل استزار و ملزومات اداری سازمان، 4- رفع نقایص موجود در ساختار سازمان و بهینه کردن آن. ب – معرفی روشی جهت تعیین چارت سازمانی ستاد مدیریت بحران با توجه به ماهیت علمیاتی که این سازمان باید انجام دهد، روشی که پیشنهاد می شود به این صورت است که پس از مشخص شدن دستگاه های دولتی وخصوصی، پرسنل هر کدام از این واحدها در خزانه های تخصصی قرار می گیرند، هر گاه سازمان بخواهد عملیاتی را انجام دهد یک سازمان فرعی عملیاتی بطور موقت تشکیل می گردد که افراد آن از خزانه های تحصصی تامین می گردند، یک نفر بعنوان مدیر عملیات در سازمان فرعی منصوب می شود و افراد تحت الامر، در مدیریت آن عملیات قرار می گیرند، در اینگونه سازمانها ، مدیر کل اجرائی به کمک مدیر عملیات، برنامه ریزی پروژه های مورد نظر سازمان راطراحی می کند، بطوریکه حداکثر استفاده از نیروها و امکانات سازمان صورت می گیرد و سازمان از قید رعایت سلسله مراب و منفک بودن واحدهای صف و ستاد رهائی می یابد. این ساختار سازمانی بعلت انعطاف بسیار زیاد، استفاده حداکثر از نیروها، منابع سازمان از محبوس شدن نیروها در خانه های ثابت سازمانی جلوگیری می کند. اقدامات سازمان در مرحله اول: 1- تعیین نقشه آسیب پذیر شهر 2- تهیه طرح های اجرائی تعدیل آسیب پذیری 3- تهیه طرح های اجرائی تهیه و استقرار وکاربری امکانات پیش بینی و اعلام خطر 4- تعیین تعداد، ترکیب و شرح وظایف کمیته های لامز جهت مرحله امدادهای اولیه 5- تعیین تعداد، ترکیب و شرح وظایف کمیته های لازم جهت مرحله بازسازی 6- تعیین تعداد، ترکیب و شرح وظایف کمیته های لازم جهت مرحله اسکان موقت 7- تهیه سناوریهای مختلف وضعیت بحران (تهیه دستور العمل جهت برخورد با بحران) (در مورد شماره 6، 5، 4.) مرحله امداد: 1- کمیته امداد سریع: با تجهیزات عمدتا ساده و سبک بلافاصله بعد از حادثه وارد عمل می شود. 2- کمیته برداشت آوار: با تجهیزات سنگین و نیمه سنگین 3- کمیته انتقال مصدومین به مراکز درمانی: با امکانات نیروی انسانی، حمل و نقل هوایی- زمینی. 4- کمیته تامین: جهت برقراری امنیت 5- کمیته بهداشت: به منظور سم پاشی، واکسیناسیون و قرنطینه 6- کمیته تجسس: به منظور کشف اجساد. 7- کمیته دفن اجساد: جهت دفن به موقع و اصولی اجساد. 8- کمیته ترافیک و حمل و نقل: به منظور بازگشایی معابر و تخلیه بازماندگان به مناطق امن. 9- کمیته های فنی: به منظور کنترل حریق و کنترل نشت آب و گاز و تعمیر شبکه های برق و مخابرات. 10- کمیته اخبار و اطلاعات: جهت ارتباطات داخلی و خارجی مرحله اسکان موقت: 1- کمیته ساخت اردوگاه: جهت برپائی اردوگاه های اسکان موقت. 2- کمیته ساخت مراکز درمانی: جهت برپائی بیمارستان های موقت و صحرایی . 3- کمیته اسکان 4- کمیته آب و غذا و پوشاک 5- کمیته دفع زباله 6- کمیته بهداشت: به منظور درمانهای فوری، تامین سرویس های بهداشتی. 7- کمیته مددکاری: به منظور کاهش عوارض روانی حادثه . 8- کمیته تجیی و تشخیص هویت: به منظور شناسایی گمشدگان. مرحله بازسازی: 1- کمیته ارزیابی خسارات. 2- کمیته مکان یابی جهت تشخیص محل مناسب 3- کمیته فنی: انتخاب مصالخ مناسب و نظارت بر عملیات ساختمانی 2-مرحله پیش بینی و اعلام خطر با توجه به اینکه پیش گویی دقیق محل و شدت زمین لرزه تقریبا غیر ممکن است، ولی این مطلب باعث نمی شود که هیچگونه تلاشی برای بررسی لرزشهای زمین و شناسایی کمیت و کیفیت آن انجام نشود، بهر حال باید با به خدمت گرفتن سخت افزار و نرم افزار مناسب درصد پیش بینی زلزله برآمد و مواقع خطر بطریق تخصصی نسبت به آگاه نمودن عموم اقدام شود . با بررسی های زمینشناسی لرزشها و تجزیه و تحلیل ریاضی و آماری، می توان پیش گویی های احتمالی در مورد لرزشهای آتی را انجام داد. بهر حال متخصصین سازمانها باید این اقدامات را انجام دهد: 1- تعیین محلهای مناسب جهت استقرار تجهیزات زلزله شناسی 2- تعیین کمیت و کیفیت تجهیزات مورد نیاز 3- تعیینکمیت و کیفیت متخصین مورد نیاز 4- خرید سخت افزار و نرم افزار مورد نیاز 5- طراحیسیستم های اعلام خطر 6- تدوین روش های مدیریت فنی تجهیزات 7- تدوین روش های مدیریت روانی بر سیستم های اعلام خطر 8- تهیه بروشورهای آموزشی در رابطه با اقدامات لازم الاجرا در هنگام وقوع زلزله 9- تهیه دستور العمل های برخورد با بحران در مراحل پیش بینی و اعلام خطر 3-مرحله امداد: در این مرحله که بلافاصله پس از وقوع حادثه شروع می شود، همه چیز باید از قبل پیش بینی شده باشد وفقط دستور العمل ها به اجرا گذاشته شود و فعالیتهایی که باید صورت گیرد شامل:1- فعال شدن سری کمیته های لازم و استقرار آنها در محل های پیش بینی شده 2- تشکیل تیم های امداد سریع طبق ساختار از پیش تعیین شده 4- تشکیل بیمارستان های صرایی در محل های از پیش تعیین شده 5- انتقال سریع مصدومنکه به مراکز درمانی توسط نیروی اسنانی، هلی کوپتر و حمل و نقل زمینی 6- تامین امنیت منازل و مراکز مهم اقتصادی 7-انجام سم پاشی و واکسیناسیون و کشف اجساد و انتقال بازماندگان به محل های امن کنترل و حریق و نشت آب و گاز، 8- تماس های بین المللی جهت دریافت کمک های خارجی علمیات باید ظرف 24 ساعت اول پس از وقوع حادثه صورت پذیرد. 4- مرحله اسکان موقت: اقدامات لازم الاجرا نیز می بایست از قبیل پیش بینی و برنامهر یزی شده باشند و فعالیت هایی که در این مرحله انجام می شود شامل:1- فعال شدن سریع کمیته های لامز و استقرار آنها در محل های پیش بینی شده 2- بر پایی اردوگاه های اسکان موقت در محل های مناسب 3- انتقال بازماندگان به اردوگاه ها 4- تامین نیازهای غذایی بصورت سرویس منظم بر اساس برنامه های از پیش تعیین شده 5- تامین نیازهای درمانی و آب شرب و معدنی بصورت سرویس منظم 6- مددکاری روانی اجتماعی 7-ترمیم شبکه های آب، گاز و برق .... 5- مرحله بازسازی و عادی سازی: کلیه اقدامات اجرایی در این مرحله عبارتند از :1- بازرسی دقیق کلیه تاسیسات شهری و تعیین خسارات وارده 2- محاسبه حسارات مالی و انسانی ناشی از حادثه 3- تخمین زمان لازم جهت باسازی 4- بهبود وضعیت اردوگاه های اسکان موقت 5- شروع عملیات ساختمانی 6- تعیین سیاست واگذاری ساختمانهای جدید 7- انتقال افراد از اردگاه ها به ساختمانهای جدید.