شناخت گیاه دارویی گون گزی تولید کننده گز انگبین (شهد پارسی) به عنوان محصول منحصر به ارتفاعات زاگرس

گیاهان از بدو تمدن بشری در درمان های دارویی استفاده می شدند اگرچه در اوایل قرن بیستم با توسعه و پیشرفت صنایع دارویی فرآورده ها و داروهای گیاهی - طبیعی تا حد زیادی اعتبار و ارزش خود را نسبت به داروهای جدید صنعتی در بین پزشکان از دست دادند اما در دهه اخیر رویکرد دوباره ای برای مصرف داروهای گیاهی به وجود آمده است . بنابراین با توجه به گوناگونی گیاهی ایران، هنوز گیاهان دارویی وجود دارند که به صورت کاملا علمی و مستند شناخته نشده اند از این رو نگاهی داریم به ویژگی ها، محل رویش ، کاربرد درمانی و آثار گیاه دارویی گون گزی (Astragalus adscendens) به خاطر نقش ممتاز و اهمیت ویژه ای که در تغذیه پسیل گون (cyamophila dicora) و تولید مان ارزشمند انگبین گون دارد این گیاه ارزشمند از یک سو با تولید گز انگبین به عنوان یک محصول منحصر به مناطق زاگرس ایران، نقش مهم و موثری در زمینه کارآفرینی ، افزایش درامد خانوارهای بهره بردار، تامین ماده اولیه برای بسیاری از تولیدات غذایی و دارویی و نیز صادرات ایفا می نماید و از سوی دیگر این گیاه با استقرار در مناطق برفگیر با داشتن اندام های هوایی قابل توجه و ریشه های عمیق و گسترده نقش اساسی در تثبیت خاک و حفظ دامنه های پرشیب دارد رویشگاه این گیاه در مناطق کوهستانی زاگرس از غرب ارومیه تا زرد کوه و سبزکوه بختیاری و نهایتا تا ارتفاعات کازرون ادامه دارد. از نظر ریخت شناسی گون گزی درختچه ای چند ساله و خودرو با ساقه چوبی است که ارتفاع آن به 1-0/5 متر می رسد . ساقه های چوبی که از این گیاه منشعب می گردند به تدریج بر تعداد انها در قسمت های فوقانی افزوده می شود . رشد شاخه هایش بیشتر در جهت افقی و کمی متمایل به طرف بالاست و در انتهای شاخه های کرکدار، گل هایی به رنگ سفید متمایل به زرد قرار دارند که هر دو پایه گل بر روی یک نهنج کرکدار است . گز انگبین توسط فعالیت حشره ای به نام Psylla cyamophila (Psyllidae) بر روی این گیاه تولید می شود. این حشره در مرحله پورگی، انگبین - گون که شامل ترکیبات شیمیایی: ساکارید (فروکتوز) موسیلاژ است را به صورت رشته های خمیری شفاف و بیرنگ نخی شکل دفع می کند و این رشته ها در مجاورت هوا منجمد شده و رنگ سفید شکری به خود می گیرند این تولید علاوه بر مصارف دارویی بسیار نظیر تسکین دهنده معده و آرامش اعصاب و نیز ضد افسردگی و ضد سرطان دارای آنتی اکسیدان قوی طبیعی می باشد از موارد اصلی تشکیل دهنده شیرینی سنتی گز اصفهان است.

کلیدواژه ها:

گون گزی ، گز انگبین ، زاگرس ، پسیل گون ، داروی گیاهی