دورکنندگی اسانس گیاهان دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum) و نعنا (Mentha piperita) بر شپشه برنج (Sitophilus oryzae) از دیدگاه فنی و اقتصادی

در حال حاضر برای کنترل جمعیت شپشه آرد (S. oryzae) به عنوان یکی از آفات مهم این محصول از سموم شیمیایی استفاده می شود تحقیقات در مورد استفاده از اسانس های گیاهی برای کنترل آفت نشان می دهد که اسانس گیاهان قابلیت استفاده به عنوان حشره کش را برای کنترل آفات دارند این تحقیق به منظور بررسی اثر دورکنندگی گیاهان زیره سبز (C.cyminum) و نعنا (M. piperita) بر شپشه برنج انجام شد برای انجام این آزمایش از آلفا کتومتر (olfactometer) استفاده شد. مقادیر اسانس 0/1، 0/2، 0/5، 1، 2، 5 میکرولیتر و تعداد حشره در هر تکرار 50 حشره بالغ یک روزه شپشه بود. پس از 3 ساعت تعداد حشرات در هر ظرف شمارش و درصد دورکنندگی اسانس طبق فرمول محاسبه شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی و آزمایش فاکتوریل با پنج تکرار انجام شد داده ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح 5 درصد مقایسه اماری شد در این تحقیق به منظور مقایسه اقتصادی بین تیمارهای استفاده از اسانس زیره سبز و اسانس نعنا از تکنیک بودجه بندی جزئی (Partial budgeting technique) استفاده شد . نتایج نشان داد که با افزایش غلظت اسانس اثر دورکنندگی آن به طور معنی داری افزایش می یابد و بیشترین اثر اسانس در بالاترین غلظت آن بدست آمد (0.05>p). در این آزمایش اثر دورکنندگی اسانس گیاه زیره سبز و نعنا در بالاترین غلظت به ترتیب 66/4 و 61/2 درصد و اختلاف بین دو اسانس در بیشتر تیمارها معنی دار بود (0.05>p). نتایج ارزیابی اقتصادی تیمارهای آزمایش حاکی از آن بود که کاربرد اسانس زیره سبز در مقایسه با اسانس نعنا دارای توجیه اقتصادی مناسب تری بوده و کاربرد آن از لحاظ اقتصادی منطقی تر می باشد.

کلیدواژه ها:

دورکنندگی ، ارزیابی اقتصادی ، اسانس روغنی ، نعنا ، زیره سبز ، شپشه آرد